Sangrahaniratnam Bruhat Sangrahani Sutra

SR No.: 005475
Original Sutra Author: N/A
Author: Yashovijay
Publisher: Muktikamal Jain Mohan Mala
Publication Year: 2003
Total Pages: 1042
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 34 MB

Page 268

कोडाकोडीनी संख्यानुं प्रमाण
१२३ कोडाकोडी सनं-तरंति मनंति खित्तथोवतया । केइ अन्ने उस्से-हंगुलमाणेण ताराणं ॥६०॥
. સંસ્કૃત છાયાकोटाकोटिः संज्ञान्तरमिति मन्यन्ते क्षेत्रस्तोकतया । केचिदन्ये उत्सेधाङ्गुलमानेन ताराणाम् ॥६०॥
શબ્દાર્થ – હોડાકોડી-ક્રોડાક્રોડા
ગોવતી-અલ્પપણાને લીધે સવંત બીજી સંજ્ઞા
હસ્તેહંગુનમાજ-ઉત્સધાંગુલનાં પ્રમાણવડે મન્નતિ=માને છે
નાથાર્થ કોઈક આચાર્ય કોડાકોડીને સંજ્ઞાંતર–નામાંતર કહે છે, કારણકે મનુષ્યક્ષેત્ર થોડું છે. વળી કોઈ આચાર્યો તારાઓનાં વિમાનોને ઉત્સધાંગુલ વડે માપવાનું કહે છે. //૬ના
વિરોષાર્થ–પૂર્વકૃત શંકાનું સમાધાન કરવા માટે ગ્રન્થકાર આચાર્યોના અભિપ્રાય દર્શાવી સમન્વય કરવાપૂર્વક સમાધાન કરે છે.'
૧–કેટલાક આચાર્યભગવંતો એમ કહે છે કે–વર્તમાનમાં તો એક કોડને (૧0000000)ક્રોડે ગુણીએ એટલે કોડાકોડી થાય છે, પરંતુ કોડની વર્તમાન પ્રસિદ્ધ સંખ્યાને ગ્રહણ ન કરવી, પરંતુ જેમ વ્યવહારમાં વીશની સંખ્યાને પણ કોડી કહેવાય છે. તેમ અહીં પણ તેના જેવી કોઈ અલ્પસંખ્યાને કોડી ગણીએ અને તે પ્રમાણવડ તારાનું કોડાકોડી સંખ્યાપણું ગ્રહણ કરીએ, તો આ જંબૂદ્વીપમાં તેટલા તારા સુખપૂર્વક સમાઈ રહે.૨૮
૨–વળી અન્ય એક આચાર્ય એમ જણાવે છે કે–કોડાકોડીની પ્રસિદ્ધ ૧૪ શૂન્ય (ભીંડા)વાળી જે સંખ્યા છે તે જ લેવી અને તારાનાં વિમાનોનું પ્રમાણ “નાપુવવિમાફ મિખ, પાબંને તુ ઇત્યાદિ પાઠ પ્રમાણે પ્રમાણાંગુલે જે લેવાય છે, તે પ્રમાણાંગુલ) વડે ન લેતાં ઉત્સધાંગુલથી ગ્રહણ કરવું, જેથી જમ્બુદ્વીપનું ૭૯૦૫૬૯૪૧૫૦ યોજન ક્ષેત્રફળ છે તે પ્રમાણાંગુલના હિસાબે છે અને ઉત્સધાંગુલથી પ્રમાણાંગુલ ૬ચારસોગુણો (અથવા હજારગુણો) હોવાથી જંબૂદ્વીપનું ઉપરોક્ત ક્ષેત્રફળ (તારાનાં ઉત્સધાંગુલ વિમાનોથી) ૪00 ગણું અથવા હજારગણું કરીએ તો તેટલા મોટા આકાશક્ષેત્રમાં પ્રસિદ્ધ એવી કોડાકોડીની સંખ્યાવાળા (૬૬૯૭૫ કોડાકોડી) તારાઓનાં વિમાનો સુખપૂર્વક સમાઈ રહે તેમાં કશી બાધા જણાતી નથી. [૬૦].
અવતરણ–ચન્દ્રના પરિવારના વક્તવ્યપ્રસંગે પરિવારમાં રહેલા રાહુગ્રહ સંબંધી વર્ણન કરે
૧૪૮. કોઈ આચાર્ય (જિનભદ્રગણિ ક્ષ0) તારાની સંખ્યાને કોડાકોડી ન માનતાં કોડી જ માને છે અને સંશય ટાળે છે. તત્ત્વ દેવતીરામ્.
૧૪૯. ઉત્સધાંગુલથી પ્રમાણાંગુલ રા ગુણો, ૪૦૦ ગુણો અને ૧૦૦૦ ગુણો મોટો છે, આથી ખાસ ધ્યાન રાખવું કે–જે ઠેકાણે જેવાં પ્રમાણ માટે જે યોગ્ય હોય તેટલા ગુણો ત્યાં ત્યાં ઘટાવવો.