________________
૨૯
પુદ્ગલનું લક્ષણ શું?
પુદ્ગલના નાનામાં નાના ભાગને શુ કહે છે ?
મોટા જથ્થાને શુ' કહે છે ? જગમાં કેટલાં પુદ્દગલ છે ? અરૂપી કાણુ કાણુ છે ?
પાઠ ૧૬ જગત ભાગ ૨
જો.
આકાશ એટલે પેાલાણુ અર્થાત ખાલી જગા, તેમાં દરેક ચીજ રહી શકે છે. તેથી તે દરેક ચીજના આધાર છે. તેના નાનામાં નાના ભાગને પ્રદેશ કહે છે, અને તેથી વધતા ભાગને દેશ કહે છે. માકાશની એક એક બાજુનેદશા કહે છે. તેવી દશ દિશા મનાયલી છે, તે આ પ્રમાણે છે: પૂ, દક્ષિણ, પશ્ચિમ અને ઉત્તર. એ ચાર દિશાઓ ગણાય છે. તે દિશાઓની વચ્ચે રહેલા અગ્નિકાણુ, નૈૠયકાણુ, વાયવ્યકાણુ અને ઇશાનકાણુ. એ નામના ચાર ખૂણા તે ચાર વિદિશાઓ ગણાય છે, અને ઉપરની બાજુ તે ઉર્દિશા અને નીચેની બાજુ તે અધેાદિશા છે. એમ કુલ દશ દિશા ગણાય છે.
માકાશ અનત એટલે છેડા વગરનુ છે, દિશાએ આકાશની અમુક ખાજી છે, તેથી તે પણ અનંત છે.
Jain Educationa International
કાળ એટલે ચક્રની માફક ચાલતી વસ્તુ. તે અનાદિ અન`ત છે, છતાં તેના ત્રણ વિભાગ પાડી શકાય છે:-ભૂત; -
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
