Page Text
________________
૧૩૦
સમ્મતિતર્ક પ્રકરણ ભાગ-૨ | દ્વિતીય કાંડ | ગાથા-૩૭-૩૮
અન્વયાર્થ
નીવો ગળા દળો=જીવ અનાદિ-નિધન છે અર્થાત્ અનાદિ અનંત છે, વાળાાં તુ સાયમળત=વળી, કેવળજ્ઞાન સાદિ-અનંત છે, ફેંગ થોમ્મિ વિષેસે=એ પ્રકારે સ્થૂળ વિશેષ હોતે છતે=મોટો ભેદ હોતે છતે, દ નીવો જેવાં હો=કેવી રીતે જીવ કેવળ થાય ? અર્થાત્ જીવ કેવળ થાય નહીં. ।।૨/૩૭।।
તખ્તા–તે કારણથી, અબ્જો નીવો=અન્ય જીવ છે, તK=તેના, અને અત્ય, શાળાપખવા=જ્ઞાનાદિ પર્યાયો છે, વમિયાનવલવિશેસો=કેમ કે ઔપશમિકાદિ લક્ષણનો ભેદ છે, ડ્ કૃત્તિ=(એ પ્રમાણે) કેટલાક ઇચ્છે છે. ।।૨/૩૮૫
ગાથાર્થ:
જીવ અનાદિ નિધન છે અર્થાત્ અનાદિ અનંત છે. વળી, કેવળજ્ઞાન સાદિ-અનંત છે. એ પ્રકારે સ્થૂળ વિશેષ હોતે છતે=મોટો ભેદ હોતે છતે, કેવી રીતે જીવ કેવળ થાય ? અર્થાત્ જીવ કેવળ થાય નહીં. ||૨/૩૭||
તે કારણથી, અન્ય જીવ છે, તેના અન્ય જ્ઞાનાદિ પર્યાયો છે; કેમ કે ઔપશમિકાદિ લક્ષણનો ભેદ છે. એ પ્રમાણે કેટલાક ઈચ્છે છે. ।।૨/૩૮।।
ટીકા ઃ
जीवोऽनादिनिधनः, केवलज्ञानं तु साद्यपर्यवसितमिति स्थूरे विरुद्धधर्माध्यासलक्षणे विशेषे छायातपवदत्यन्तभेदात् कथं जीवः केवलं भवेत् ? जीवस्यैव तावत् केवलरूपता असंगता दूरतः संहननादेरिति भावः । १२ / ३७ ।।
तस्माद् = विरुद्धधर्माध्यासतोऽन्यो जीवो ज्ञानादिपर्यायेभ्यः, अन्ये च ततो ज्ञानादिपर्याया, लक्षणभेदाच्च तयोर्भेदः । तथाहि - ज्ञानदर्शनयोः क्षायिकः क्षायोपशमिको वा भावो लक्षणम् जीवस्य तु पारिणामिकादिर्भावो लक्षणमिति केचित् व्याख्यातारः प्रतिपन्नाः ||२ / ३८ ।।
ટીકાર્યઃ
जीवोऽनादिनिधनः ..... ભાવ: ।। જીવ અનાદિ નિધન છે=અનાદિ અનંત છે. વળી, કેવળજ્ઞાન સાદિ અપર્યવસિત છે. એ પ્રકારના વિરુદ્ધ ધર્માધ્યાસરૂપ સ્થળવિશેષમાં છાયા-આતાપની જેમ અત્યંત ભેદ હોવાથી કેવી રીતે જીવ કેવળ થાય ? અર્થાત્ જીવતી જ કેવળરૂપતા અસંગત છે. સંઘયણાદિકની દૂરથી અસંગતતા છે=જીવની સંઘયણાદિરૂપતા અત્યંત અસંગત છે. એ પ્રકારનો ભાવ છે. ।।૨/૩૭।।
तस्माद् પ્રતિપન્નાઃ ।। તે કારણથી=વિરુદ્ધ ધર્માધ્યાસ હોવાથી=જીવ અને કેવળજ્ઞાનમાં અનાદિ અનંતતા અને સાદિ અનંતતારૂપ વિરુદ્ધ ધર્મો પ્રાપ્ત થતા હોવાથી, જ્ઞાનાદિ પર્યાયથી અન્ય જીવ છે અને તેનાથી=જીવથી, જ્ઞાનાદિ પર્યાયો અન્ય છે અને લક્ષણના ભેદથી તે બેનો ભેદ છે. તે આ પ્રમાણે – જ્ઞાન, દર્શનના ક્ષાયિક અથવા ક્ષાયોપશમિક ભાવ લક્ષણ છે. જીવનું તો પારિણામિક ભાવ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005360 |
| Book Title | Sammati Tark Prakaran Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 168 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |