Sammati Tark Prakaran Part 02

SR No.: 005360
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2012
Total Pages: 168
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 141

૧૨૨
સમ્મતિતર્ક પ્રકરણ ભાગ-૨ | દ્વિતીય કાંડ | ગાથા-૩૩ ભાવાર્થ :
પૂર્વમાં વર્ણન કર્યું એ પ્રકારે કોઈ જીવને યથાર્થ જ્ઞાન થાય તો આભિનિબોધિકજ્ઞાનસ્વરૂપ સમ્યગ્દર્શન તેને થાય છે; કેમ કે જિનવચનાનુસાર યથાર્થ બોધ પૂર્વમાં વર્ણન કર્યું તે પ્રકારે કોઈને થાય તો તે બોધથી પરિષ્કૃત એવો મતિજ્ઞાનનો ઉપયોગ અવશ્ય તે જીવમાં પ્રગટે છે. પરંતુ કોઈ જીવને તેવું સમ્યજ્ઞાન ન હોય, માત્ર આત્મકલ્યાણ કરવાને અનુકૂળ રુચિ હોય તો રુચિરૂપ દર્શનમાં સમ્યજ્ઞાન છે કે નહીં ? એ પ્રકારે કોઈને શંકા થાય. તેથી કહે છે –
જો તેને સ્યાદ્વાદની દૃષ્ટિના બોધપૂર્વકની રુચિ થયેલી હોય તો તેમાં સમ્યજ્ઞાન છે, વળી જેઓને સ્યાદ્વાદનો બોધ થયો નથી છતાં પોતાના સ્થૂલ બોધ અનુસાર આત્મકલ્યાણ વિષયક રુચિ છે એટલા માત્રથી તેઓમાં સમ્યજ્ઞાન નથી, કેમ કે સમ્યજ્ઞાન પદાર્થના યથાર્થ સ્વરૂપને જોનાર બોધસ્વરૂપ છે અને જેઓને પદાર્થના યથાર્થ સ્વરૂપનો બોધ નથી તેઓમાં આત્મકલ્યાણને અનુકૂળ રુચિ હોવા માત્રથી સમ્યજ્ઞાન નથી તે બતાવવા અર્થે કહે છે –
ગાથા :
सम्मण्णाणे णियमेण दंसणं दंसणे उ भयणिज्जं । सम्मण्णाणं च इमं ति अत्थओ होइ उववण्णं ।।२/३३।।
છાયા :
सम्यग्ज्ञाने नियमेन दर्शनं दर्शने तु भजनीयम् ।
सम्यग्ज्ञानञ्चेदमित्यर्थतो भवति उपपन्नम् ।।२/३३।। અન્વયાર્થ:
HUMIો વિષે સંસાં=સમ્યજ્ઞાનમાં નિયમથી દર્શન છે=સમ્યગ્દર્શન છે, હંસને ૩ વળી, દર્શનમાં, મન્નિ =ભજનીય છે=વિકલ્પનીય છે, સમ્મUU[vi ચરૂ તિ અને સમ્યજ્ઞાન આ અર્થાત્ સમ્યગ્દર્શન, એ પ્રમાણે, સત્યમો દોડ઼ ૩વવા અર્થથી ઉપપન્ન થાય છે. ૨/૩૩ાા ગાથાર્થ :
સમ્યજ્ઞાનમાં નિયમથી દર્શન છે સમ્યગ્દર્શન છે, વળી, દર્શનમાં ભજનીય છે વિકલ્પનીય છે, અને સમ્યજ્ઞાન આ અર્થાત્ સમ્યગ્દર્શન, એ પ્રમાણે અર્થથી ઉપપન્ન થાય છે. 1ર/13/ ટીકા -
सम्यग्ज्ञाने नियमेन सम्यग्दर्शनं, दर्शने पुनर्भजनीयं-विकल्पनीयं सम्यग्ज्ञानम्, एकान्तरुचौ न संभवति अनेकान्तरुचौ तु सम्यग्दर्शने समस्ति, यतश्चैवमतः सम्यग्ज्ञानं चेदं सम्यग्दर्शनं च विशिष्टरुचिस्वभावमवबोधरूपमर्थतः सामर्थ्यादुपपन्नं भवति ।।२/३३ ।।