________________
પ્રકાશકીય
(પ્રથમ આવૃત્તિ વેળા) ગણિતનો વિષય સામાન્ય રીતે અઘરો તથા શુષ્ક ગણાય છે, પરંતુ તેમાં રમૂજ અને રહસ્ય બંને ભરેલાં છે. પ્રસ્તુત પ્રકાશન તેની પ્રતીતિ કરાવશે.
સને ૧૯૩૬-૩૭માં ગ્રંથલેખક પં. શ્રી ધીરજલાલ ટોકરશી શાહે વિદ્યાર્થી-વાચનમાળાનાં ૨૦૦ પુસ્તકોની યોજના કરીને, તેના પ્રકાશનમાં પ્રાણ પૂર્યો હતો. તે જ અરસામાં તેમણે વિદ્યાર્થીઓના સામાન્ય જ્ઞાનની વૃદ્ધિ અર્થે “કુમાર-ગ્રંથમાળા'નું પ્રકાશન હાથ ધર્યું હતું અને તેના પ્રથમ પુષ્પ તરીકે કોયડા-સંગ્રહ-ભાગ પહેલો તથા ત્રીજા પુષ્પ તરીકે “કોયડા–સંગ્રહ–ભાગ બીજો ધી જ્યોતે કાર્યાલય લિ. દ્વારા પ્રસિદ્ધ કર્યા હતા. આ બંને ભાગને મુંબઈ ઇલાકાના કેળવણી ખાતાએ પ્રાથમિક શાળાઓની લાઈબ્રેરી માટે તથા વડોદરા રાજ્યના કેળવણી ખાતાએ શાળા-પુસ્તકાલય માટે મંજૂર કરી તેની શૈક્ષણિક ઉપયોગિતા સ્વીકારી હતી. આ બંને ભાગ ટૂંક સમયમાં ખપી ગયા હતા. હાલ તે અલભ્ય છે.
ત્યાર બાદ ગ્રંથલેખકે અવધાન-ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કર્યો, ગણિતના વિષયમાં ઊંડો રસ લીધો અને બહુમૂલ્ય સામગ્રી એકત્ર કરવા માંડી. તેમણે વિજાપુર, વડોદરા, વીરમગામ, પાલનપુર, મુંબઈ, કલકત્તા, બાવર, કરાંચી આદિ અનેક સ્થળોએ અવધાન-પ્રયોગો કરતી વખતે ગણિતના ચમત્કારિક પ્રયોગો પણ કરી બતાવ્યા અને તેણે લોકોનું ભારે આકર્ષણ કર્યું. એ વખતે એક સામયિકે તો એમ પણ લખ્યું હતું કે “કાળા માથાનો માનવી શું ન કરી શકે ? પંડિત શ્રી ધીરજલાલ શાહના ગણિતના પ્રયોગો ભલભલાનાં મોમાં આંગળાં નખાવે છે.”
પ્રસ્તુત પ્રકાશનથી તેમના ગણિતવિષયક ચમત્કારિક પ્રયોગોમાના
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
