________________
ચિત્ત સ્થાયી છે, દીર્ઘજીવી છે. આપણી સમગ્ર ચેતનાનો પ્રવાહ ત્યાંથી આવી રહ્યો છે.
આવરણ ચિત્ત
પ્રથમ છે આવરણ ચિત્ત. તે ચૈતન્યને આવૃત્ત કરનારું ચિત્ત છે. સૂક્ષ્મ શરીરનો એક એવો પ્રવાહ આવી રહ્યો છે કે જે ચેતનાને અનાવૃત્ત થવા દેતો નથી. તેને આવૃત્ત જ રાખે છે. પરંતુ વિકાર કશું જ કરતો નથી, માત્ર આવરણ રચે છે. તે પડદો બનાવી દે છે તેથી સીધા પહોંચી શકાતું નથી. અંતરાય ચિત્ત
બીજું છે અંતરાય ચિત્ત. તે અવરોધ નાખનારું ચિત્ત છે. ભીતરનો એવો પ્રવાહ કે જે અવરોધ ઊભા કર્યા કરે છે. વ્યક્તિ ઇચ્છે તેવું કાર્ય કરી શકતી નથી, વિચારી પણ શકતી નથી. કાર્યમાં હંમેશાં કોઈ ને કોઈ અવરોધ આવ્યા જ કરે છે. તેનું કારણ બને છે અંતરાય ચિત્ત. મિથ્યાત્વ ચિત્ત
ત્રીજું છે મિથ્યાત્વ ચિત્ત. મિથ્યાદૃષ્ટિકોણ બની રહે છે. આપણે સત્ય સુધી પહોંચી શકતા નથી, દૃષ્ટિકોણ ખોટો બની જાય છે. આજે જે વિધાયક ભાવ અને નિષેધાત્મક ભાવની ચર્ચા છે તેનું કારણ શું છે ? વિધાયકભાવ ન હોવાનું મુખ્ય કારણ મિથ્યાદર્શન ચિત્ત બને છે. તે સાચું દર્શન થવા દેતું નથી, યથાર્થનું ગ્રહણ થવા દેતું નથી. તે દૃષ્ટિકોણને બદલી નાખે છે. યથાર્થ કંઈક બીજું જ હોય છે પરંતુ અનુભવ કે પ્રતીતિ અન્યથા થવા લાગે છે. વિપર્યય થાય છે જ્ઞાનનો. જેને દાર્શનિક જગતમાં વિમોહાત્મક ખ્યાતિ, અનાત્મક
ખ્યાતિ અથવા જ્ઞાનનો વિપર્યય કહેવામાં આવ્યો તેની પાછળ મિથ્યાત્વ ચિત્ત અથવા મિથ્યા દૃષ્ટિકોણ છુપાયેલો હોય છે. મોહ ચિત્ત
ચોથું છે મોહ ચિત્ત. તે સારું ચારિત્ર્ય થવા દેતું નથી. સંયમની ભાવના, વ્રતની ભાવના ઉત્પન્ન થવા દેતું નથી, આધ્યાત્મિક ઉન્નયન કાકી કાકી એ મહાપીરનું આરોપણાત્ર + ૧૪ ના
'
Bી દ્રષ્ટિ
કરી છે.
તે
કે
આ કી
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
