________________
કંઠસ્થ કરવા ભારે દુષ્કર છે. જ્યાં વિદ્યાથી આ વિદ્યાથી વિમુખ બનતા જતા હૈાય ત્યાં ગુજરાતી ગદ્યને કઠસ્થ કાણુ કરે? આ પરિસ્થિતિમાં શ્રી સંતબાલજીએ તત્ત્વાર્થસૂત્રને ગુજરાતી પદ્યમાં ઉતારવાના વિચાર કર્યાં. ગદ્ય કરતાં પદ્ય, જલદી કંઠસ્થ કરી શકાય છે એમ માનવામાં આવે છે. હવે સંતબાલજીએ રચેલ અને છપાયેલ પદ્યમય તત્ત્વાર્થ સૂત્ર મારી સામે છે, અને તેની પ્રસ્તાવના લખવા સારુ, પૂ. શ્રી સંતબાલજીએ, મને આદેશ કરેલ છે. પહેલાં તત્ત્વા સૂત્રના ઘેાડા પરિચય આપવા મને જરૂરી જણાય છે. અને તે પહેલાં પણ શ્રી તત્ત્વાર્થ સૂત્રના પ્રણેતા આચાયવર શ્રી ઉમાસ્વાતિ વાચક વિશે એ શબ્દા, લખવા ઉચિત લાગે છે. આ મહાન સંગ્રહકારમાં એવી અદ્ભુત શક્તિ છે કે જે હકીકત ખીન્ન ગ્રંથકારોએ હજારે શ્લે કે દ્વારા વર્ણવેલ હેાય તેને તે સે। બસે શ્લેકેામાં જ સમજાવી શકે. જૈન સ શ્રુતના સંગ્રહ જેમાં દર્શાવેલ છે, એવી દ્રાદશાંગીને આશય આ અસાધારણ પ્રતિભાના ધણી સંગ્રહકાર તત્ત્વાર્થસૂત્રના દશ અધ્યા ચેનાં મૂળ સૂત્રેામાં જ સમાવી દીધેલ છે. અને સૂત્રને આશય પાતે જ રચેલ ભાષ્યદ્વારા વિષેષ સ્પષ્ટીકરણ કરીને ઘણા સુલભ અને સુગમ બનાવેલ છે. સ્વ. પંડિત શ્રી સુખલાલજી તત્ત્વાર્થ સૂત્રના ગુજ રાતીમાં અનુવાદ અને ત્રિવેયન કરીને તેને સ`સ્કૃત નહીં જાણુનારા માટે વિશેષ સુલભ બનાવવાને મહાન પ્રયત્ન કરેલ છે. આ પછી કાઈ જિજ્ઞાસુને આ બધુંય કંઠસ્થ કરવું હોય, તા સંતબાલજીએ તેને પદ્યમાં ઉતારીને વળી વિશેષ સુગમ અને સરળ કરી આપેલ છે. આ અનુસંધાનમાં ગ્રંથકારના વધારે નહીં તેા થાડા શબ્દોમાં પણ અહી પરિચય લખાય તા અસ્થાને નહી જ લેખાય.
ગ્રંથકાર ઉમાસ્વાતિ મહારાજ પહેલા જ પુરુષ છે કે જેમણે જૈન ધર્મીના સમગ્ર તત્ત્વવિચારને સસ્કૃતમાં ઉતારેલ છે. આ પહેલાં આ તત્ત્વજ્ઞાન આ પ્રાકૃતમાં અથવા અર્ધમાગધી ભાષામાં તા હતું જ. પશુ પેાતાના સમયના સંસ્કૃતના ઘુરંધર વિદ્રાનાનું પણ જૈન
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
