________________
જરિ
તવાખ્યાન,
કહેવાય છે. સારાંશ એજ કે સાધુઓને મોક્ષમાર્ગમાં જે સહાચક હેય તે સત્ય અને પદાર્થોના યથાવસ્થિત (સત્ય) વરૂપના ચિંતનમાં જે ઉપકાર થાય, તે પણ સત્ય કહી શકાય. આર્યનું સત્ય તે આર્યસત્ય. દુઃખ ૧, સમુદય ૨, માર્ગ ૩, નિરોધ ૪. એ ચાર તને આર્યસત્યના નામથી ઓળખવામાં આવે છે.
પરિચય.
દુઃખના કારણભૂત વિજ્ઞાન વિગેરે પાંચ સ્કને ખતત્વ માનવામાં આવ્યું છે. જ્યારે તે પાંચ સ્કૉને તૃષ્ણા સહાયક થાય–તૃષ્ણાની પ્રબળતા થાય, ત્યારે તેને સમુદય કહેવામાં આવે છે. કેમકે, જેથી પાંચ સ્કંધ સ્વરૂપ દુઃખને ઉદય તે જ સમુદય છે. “સર્વ પ્રકારના સંસ્કારે ક્ષણિક છે.” એવી વાસના તે માર્ગ. તથા ક્ષણિક સંસ્કાર વિષયક માર્ગને અટકાવનાર અર્થાત્ વાસનાવિષયક ચિત્તસંતતિને ધિ કર તે નિષેધ મેક્ષ કહેવાય છે.
૧ દુઃખત. स्कंधोनुं स्वरूप.
એક સ્થાનથી બીજે સ્થાને જવામાં તથા વિવક્ષિત ભવથી ભવાંતરમાં ગમનશીલ અચેતન અથવા પરમાણુ પરિશયરૂપ અચેતન હેય તેને સ્કંધ કહેવામાં આવે છે. તેના પાંચ ભેદે છે. આ પાંચ પ્રકારના સ્કધા દુઃખના કારણ હેવાથી
