________________
૨૦૬
તવાખ્યાન,
-~~~-~ ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
હવે સૃષ્ટિસ્વરૂપનું નિરૂપણ કરવામાં આવે છે. આવી રીતે સંહાર કર્યા બાદ તેજ જીવાત્માઓને સુખ દુઃખાદિના અનુભવ કરાવવાની ખુદ ઈશ્વરને ઈચ્છા ઉત્પન્ન થાય છે, તેજ વખતે દરેક જીવાત્માઓની અન્દર અદષ્ટને સંબન્ધ કરાવવામાં આવે છે. ત્યાર બાદ પ્રાપ્ત થયેલ અદષ્ટની અપેક્ષાથી પવનના પરમાણુમાં ક્રિયા ઉત્પન્ન થાય છે. તે પવન પરમાણુઓને પરસ્પર સંગ થવાથી ઢયણુક વિગેરે ક્રમથી લઈ કઈ પણ ઠેકાણે વિઘાતને ન પામતે એ આકાશની અન્દર મહાવાયુ ઉત્પન્ન થાય છે, અને તે વાયુની અન્દર જલના પરમાણુથી થકાદિ ક્રમથી લઈ મહટા. ઉછાળા મારતે મહાસમુદ્ર ઉત્પન્ન થાય છે. પછી તેજ સમુદ્રમાં પૃથ્વીના પરમાણુથી દ્વચક વિગેરે કાર્યક્રમને લઈ મહા પૃથ્વી ઉત્પન્ન થાય છે, તે પછી તેજ સમુદ્રમાં તૈજસ પર માણુથી પ્રયાણુક વિગેરે કાર્યોને લઈને ઝળહળતે મહાતેજેરાશિ ઉત્પન્ન થાય છે. આ ચારે મહાભૂત ઉત્પન્ન થયા બાદ મહેશ્વરના સંકલ્પ માત્રથી પાર્થિવ પરમાણુસહિત તૈજસ પરમાણુથી એક મહેટા ઈડાને પ્રારંભ કરવામાં આવે છે, અને તેજ ઈડાની અન્દરથી ચાર મુખવાળા સકળ લેકના પિતામહ એવા બ્રહ્માને સકલ ભુવનની સાથે ઉત્પન્ન કરીને તેમને પ્રજા બનાવવાના કાર્યમાં જોડવામાં આવે છે.
અતિશય, વૈરાગ્ય, એશ્વર્યથી યુકત અને ઈશ્વરથી પ્રેરાયેલા બ્રહ્માજી પણ દરેક ના કર્મના વિપાકને જાણીને તથા કર્મોને અનુકૂળ છે જ્ઞાન, ભેગ અને આયુષ જેનું એવા
