________________
नवमो प्रस्ताव.
સાતમા પ્રસ્તાવમાં “નૈયાયિક દર્શનના આચારનું પ્રતિપાદન કરી, આઠમા પ્રસ્તાવમાં તે જ મતમાં માનેલા પદાર્થોનું નિરૂપણ કર્યા પછી આ નવમા પ્રસ્તાવમાં એમના મંતને કાંઈક વિચાર કરવામાં આવે છે.
શું ઈશ્વર જગતકર્તા હેઈ શકે ?
પૃથ્વી વિગેરે સર્વ પદાર્થને કર્તા ઈશ્વર છે, કાર્યરૂપ હેવાથી, ઘડાની જેમ.” તૈયાયિક મતમાં જણાવવામાં આવતી આવી વ્યક્તિ જ સત્ય નથી. અને જ્યાં સુધી સાધ્યમાં પ્રમા- . ણથી વ્યાપ્તિને નિશ્ચય ન થાય, ત્યાં સુધી વસ્તુની સિદ્ધિ ન જ થઈ શકે એ સુનિશ્ચિત છે.
ઈશ્વરને જગતકર્તા માનનારાઓને એમ પૂછવામાં આવે કે તે ઈશ્વર શું શરીર ધારી છે કે અશરીરી છે? આ પ્રશ્નના પ્રત્યુત્તરમાં “શરીરધારી છે” એ પક્ષ માન્ય રાખવામાં આવે તે તે ઉપર પણ વિકલ્પ ઉત્પન્ન થાય છે કે તે ઈશ્વર શું આપણી જેમ દશ્ય શરીરધારી છે કે ભૂત, પિશાચ વિગેરેની જેમ અદશ્ય શરીરધારી છે? આપણી જેમ દશ્ય શરીરધારી છે એ યક્ષતે માન્ય રાખી શકાય તેમ નથી, કેમકે તે જગકર્તા ઇશ્વર કદાપિ કેઈના જોવામાં આવ્યા હોય તેમ સાંભળ્યું નથી,
