________________
તત્ત્વાખ્યાન.
સત્ય
માનવામાં આવે છે. આ મતમાં શબ્દને આકાશના ગુણ માનેલા છે. ૪.
શ્રોત્ર ( કાન ) રૂપ આકાશમાં શબ્દ, સમવાયસ બધથી રહે છે, અને શબ્દમાં શત્વ જાતિ પણ સમવાયસબંધથી રહે છે. તેથી શબ્દમાં રહેલી શમ્તત્વ જાતિને પ્રત્યક્ષ કરવામાં * સમવેતસમવાય ’ નામના સંબંધ કારણભૂત મનાય છે.
અભાવના પ્રત્યક્ષ કરવામાં વિશેષણવિશેષ્યભાવ ’ એ નામના સઅંધ માનવામાં આવે છે.
"
विशेषणोनी सार्थकता.
ઉપર જણાવેલ છ પ્રકારના સનિક ( સબંધ ) થી પદાર્થો પ્રત્યક્ષ થાય છે. એથી ઉત્પન્ન થતા જ્ઞાનને પ્રત્યક્ષ કહેવામાં આવે છે. ‘ નિક ’ શબ્દના પણ સંબંધ અથ થતા હોવા છતાં ‘સ” પદ, એ છ પ્રકારના સંબંધનું ગ્રહણ કરવા માટે જોડવામાં આવ્યુ છે.
પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન થવાના ક્રમ.
પ્રથમ આત્મા મનની સાથે જોડાય છે,પછી મન ઇંદ્રિયાની સાથે અને ઇંદ્રિયા પદાર્થની સાથે જોડાય છે; ત્યારે પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન થાય છે. પ્રત્યક્ષ પ્રમાણના લક્ષણુ માટે ઉપર ટાંકવામાં આવેલ સૂત્રમાં ‘ જ્ઞાન ’ પદ્મ, સુખ અને અજ્ઞાન વિગેરેની નિવૃત્તિ માટે મૂકવામાં આવ્યું છે. સુખ, આહ્લાદ વિગેરે
