________________
તજ્ઞાખ્યાન.
૫
નતામાં શકા રહેતી નથી. એ વિષયમાં વિશેષ વિવેચન આગળ ‘ જૈનદર્શન’ માં કરવામાં આવશે
ખાદ્ય પદાર્થોની સિદ્ધિ માટેપૂર્વમાં બતાવેલી યુક્તિઓ પ્રમેયની સિદ્ધિમાં પણ ઉપચાગી થતી હાવાથી ‘પ્રમેય પણ વસ્તુ છે. ’ એમ સ્વીકારવું જોઇએ. જે વર્ડ પ્રમેયની સિદ્ધિ થાય તે જ પ્રમાણ કહેવાતુ હાવાથી પ્રમેયની સિદ્ધિ સાથે પ્રમાણ પણ સિદ્ધ થાય છે. પ્રમાણની સિદ્ધિ થવાથી પ્રમિતિ પણ તેના ફળરૂપ હોવાથી સિદ્ધ થાય છે. પ્રમાણનું સામાન્ય ફળ હૈય વસ્તુના ત્યાગ, ઉપાદેય વસ્તુના સ્વીકાર અને ઉપેક્ષણીયની ઉપેક્ષા છે. એ સિવાય અન્ય કાંઇ નથી. આ ઉપરથી પ્રમાતા વિગેરે ચારને અવસ્તુરૂપ નહિ, કિન્તુ વસ્તુરૂપ માનવું એ જ યુતિયુક્ત છે.
નિર્વિકલ્પ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણુ, અનુમાનના અંગભૂત હેતુમાં માનેલી ત્રિરૂપતા, અન્યાપેાહ વિગેરે આદ્ધોની માન્યતા અવાંતર હાવાથી મુખ્ય પદાર્થાની સમાલેાચનામાં અંતર્ભુ ત થઈ જાય છે. તેથી જ ઉપેક્ષા કરવામાં આવી છે. આદ્ધોના આચારની તથા દેવ વિગેરે તત્ત્વાની વિશેષ સમીક્ષા ‘જૈનદર્શન ” ના પ્રતિપાદનમાં કરીશું.
