________________
આ
મિથ્યાત્વના ઉપશમાદિ
વિના સમ્યકત્વ નહિ :સમ્યગ્દર્શન, દેશવિરતિ અને સભ્યશ્ચારિત્રની ઇચ્છા આ ત્રણ ગુણે મધ્યમ પત્રરૂપ ગૃહસ્થામાં હોય છે. આ ત્રણ ગુણેમાં જે પ્રથમ ગુણ છે, તે સંસારને સારભૂત માનનારા આત્માઓમાં હોઈ શકતા નથી. અર્થ અને કામ નામના પુરુષાર્થને પણ ઉપાદેય તરીકે માનનારા આત્માઓમાં “સમ્યગ્દર્શન” નામને ગુણ સંભવિત જ નથી. “આ સંસાર અસાર છે”—એમ સાંભળતાં જ જેઓ ભડકે છે,
તેમાં સમ્યદર્શનની સંભાવના કરવી,એ પણ અજ્ઞાન છે. સંસારની અસારતા નહિ સાંભળી શકનારા ઘેર મિથ્યાત્વ નામના રોગથી રિબાતા આત્માઓ છે અને ઘેર મિથ્યાત્વ એ સમ્યગ્દર્શનનું પ્રતિપક્ષી છે. મિથ્યાત્વના ઉદયમાં સમ્યગ્દર્શનને સદ્દભાવ હોઈ શકતું નથી. હેયમાં ઉપાદેયબુદ્ધિ અને ઉપાદેયમાં હેયબુદ્ધિ કરાવનારું મિથ્યાત્વ છે. મિથ્યાત્વ એ “દર્શન મેહનીય” નામની પ્રકૃતિ છે. દર્શનમેહનીયના ઉપશમ; ક્ષયશમ કે ક્ષય વિના સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ થતી નથી. મધ્યમ પાત્ર રૂપ ગૃહસ્થોમાં આ ગુણ પ્રથમ છે. આ ગુણ વિના આગળના બે ગુણેની પ્રાપ્તિ શક્ય નથી.
ચ
ક્ષાપશમિક વિના
ક્ષાયિક નહિ જ સમ્યગ્દર્શન મુખ્યત્વે ત્રણ પ્રકારનું છે. પશમિક, ક્ષાપશમિક અને ક્ષાયિક. જીવને જ્યારે પ્રથમ સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ થાય ત્યારે તે કાં તે ઔપથમિક હેય અથવા તે ક્ષાપશમિક હેય પણ ક્ષાયિક તે ન જ હોઈ શકે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
