________________
જે મ કર કર કરે એ શીવBત્પન્H
+++++++++ ; પ્રકારનો તે રાજા ( ર૮મચ્છવામisળ ઘનિમાળ) કોરિટું વૃક્ષના પુષ્પોની બનાવેલી માળાઓ સહિત જે છત્ર, મસ્તક પર ધારણ કરાતા તે છત્ર વડે (સેવવામાÉિ,qg_માછલીડિં) અને બન્ને બાજુએ વીંજાતા ઉત્તમ સફેદ ચામરો વડે શોભી રહેલો છે.(મંગવદ્વાનો) જેનું દર્શન થતાં લોકો “જય જય' એ પ્રમાણે માંગલિક શબ્દો ઉચ્ચારી રહ્યા છે એવો વળી તે સિદ્ધાર્થ રાજા કેવો છે?- (, UTTAના T-) અનેક જે ગણનાયકો એટલે પોતપોતાના સમુદાયમાં મોટા ગણાતા પુરુષો, (દંડનવા-) પોતાના દેશની ચિંતા કરનારા, () પોતાના તાબાના દેશના ખંડિયા માંડલિક રાજાઓ અને ઈશ્વરો એટલે યુવરાજો, (તલવર–) સંતુષ્ટ થયેલ રાજાએ આપેલા પટ્ટબંધ વડે વિભૂષિત રાજદરબારી પુરુષો-કોટવાળો, (માવિવ-) મંડળના સ્વામી, (છોડુંવિય-) કેટલાક કુટુંબના સ્વામી, (નંતિ-મહામંતિ-) રાજ્ય સંબંધી કારભાર ચલાવનારા મંત્રીઓ, અને મંત્રીઓ કરતાં વિશેષ સત્તા ધરાવનારા મહામંત્રીઓ એટલે મંત્રિમંડળમાં અગ્રેસરો, (TULJI-) જ્યોતિષીઓ અથવા ખજાનાના અધિકારીઓ, (વોવારા) દ્વારપાળો એટલે ચોકીદારો, (SMC) અમાત્યો એટલે રાજાની સાથે જન્મેલા અને રાજ્યની મુખ્ય સત્તા ધરવાતા વજીરો, (રેડ-) દાસ-ચાકરો, (પીઢમ-) પીઠમર્દ એટલે રાજાના આસનનું મર્દન કરી રાજાની લગોલગ બેસનારા, અર્થાત્ હમેશાં નજીક રહી સેવક તરીકે રહેલા મિત્રો, (નર-નિગમ-દં-) નગરમાં નિવાસ કરનારા, શહેરીઓ, વાણિયા-વેપારીઓ, નગરના મુખ્ય શેઠિયાઓ, (વિ-સત્યવ6િ-) ચતુરંગી સેનાના સ્વામીઓ, સાર્થવાહો, (કૂવ-) બીજાઓ પાસે જઈ પોતાના રાજાનો હુકમ પહોંડનારા દૂતો, (ક્ષધિવનસદ્ધિસંપવુિડ) અને બીજા રાજાઓ સાથે પોતાના રાજાની સંધિ કરાવનારા એવા સંધિપાલકો એટલે એલચીઓ; ઉપર જણાવેલા સઘળા પુરુષો સાથે પરિવરેલો એવો તે સિદ્ધાર્થ રાજા-સ્નાન-ઘરમાંથી નીકળતો છતો કેવો શોભે છે? તે કહે છે- ( ઘવનમહામેનVIP વગATI વિખંતવવતાર TUTI | મોતિધ્વપિવનને નવ) સફેદ એવા મહામઘની મધ્યમાંથી નીકળેલા, ગ્રહોના સમૂહ વડે શોભી રહેલા, તથા નક્ષત્રો અને તારામંડળની મધ્યમાં વર્તતા, અને તેથી જ પ્રેમ ઉપજાવે એવા દેખાવડા દર્શનવાળા ચન્દ્રમાની પેઠે તે નરપતિ સ્નાનઘરમાંથી નીકળી ઉપર જણાવેલા પુરુષો વડે પરિવરેલો, છતાં પ્રેમ ઉપજાવે એવા દેખાવડા દર્શનવાળો શોભી રહ્યો છે. અર્થાત્ તે રાજા સ્નાનઘરમાંથી ઉપર જણાવેલા પુરુષો વડે પરિવરેલો હોવા છતાં નીકળ્યો ત્યારે કવિ ઉપમા આપે છે કે - સફેદ રંગના વાદળમાંથી તારાઓના સમૂહ સાથે પરિવરેલો જાણે ચન્દ્રમા બહાર નીકળ્યો હોયની! એવો તે રાજા મનોહર શોભી રહ્યો છે. વળી તે સિદ્ધાર્થ રાજા ક્વો છે?
(નર) મનુષ્યોમાં ઇન્દ્ર સમાન છે, (નરવસકે) રાજયના ભારની ધોંસરી ધારણ કરવામાં સમર્થ હોવાથી પુરુષોમાં વૃષભ સમાન છે, (નર) દુસ્સહ પરાક્રમવાળો હોવાથી પુરુષોમાં સિંહ સમાન છે, ( બમર્વિરાવતેલgીeઅતિશય રાજતે જરૂપ લક્ષ્મી વડે દીપી રહેલો છે; આવા પ્રકારનો તે સિદ્ધાર્થ રાજા (fપ્પના મMUTURIો gfSનિવરવમ3) સ્નાન કરવાના ઘરમાંથી બહાર નીકળે છે. ૬૨.
मजणघराओ पडिनिक्खमित्ता जेणेव बाहिरयिा उवट्टाणसाला तेणेव उवागच्छइ। उवागच्छित्ता सीहासणंसि पुरत्थाभिमुहे निसीयइ॥ ३ । २७। ६३ ॥
(મMUTRIો નવમિત્તા) સ્નાનઘર થકી બાહર નીકળીને (નેવ વાહિાિ વાલા) જ્યાં બહારની સભાનું સ્થાન છે (તેળવવIU3) ત્યાં આવે છે. (વાહિતા) આવીને (નીહાસiતિ) સિંહાસન ઉપર (Rrfમમુદે ) પૂર્વ દિશા સન્મુખ મુખ કરીને (નિરી) બેસે છે. ૬૩.
सीहासणंसि पुरत्थाभिहे निसीइत्ता अप्पणो उत्तरपुरस्थिमे दिसीभाए अट्ट भद्दासणाई सेयवत्थपञ्चुत्थयाई
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org