________________
પ૭૬
નપુસકે વેદ-જે કષાયના ઉદયથી સ્ત્રી અને પુરુષ બંનેની ઈચ્છા કરે. નય-વસ્તુના એક અંશને ગ્રહણ કરનાર જ્ઞાનને નય કહે છે. જૈન શાસ્ત્રોમાં મુખ્ય
પણે બે નાનું વર્ણન છે. દ્રવ્યાર્થિક અને પપાયાર્થિક. આ નામ જ બધા, નોને સમાવેશ થાય છે. નવ નેકષાય-અલ્પ કષાયને નેકષાય કહે છે. હાસ્ય, રતિ, અરતિ, શાક, ભય,
જુગુપ્સા, સ્ત્રી વિદ, પુરુષ વેદ અને નપુંસક વૈદ. નિકાચિત કમ–જે કર્મમાં સંક્રમણ, ઉદીરણું, ઉત્કર્ષણ, અપકર્ષણ આદિ વડે
ફેરફાર ન થાય પણ સમય પર જ ઉદય આવે. નિગદ-એક શરીરમાં અનંતા જીવ હોય તે. નિરૂપકમ આયુષ-જે આયુષ તૂટે નહીં તેવું નિકાચિત આયુ. નિગ્રન્થ-સાધુ. જેની મેહની ગાંઠ છૂટી છે. નિજરા-અંશે અંશે કર્મોનું આત્માથી છૂટા પડવું. નિર્વિકલ્પ-નિરાકાર દર્શને પગ, ઉપગની સ્થિરતા, વિકલ્પોને અભાવ. નિશ્ચય નય-શુદ્ધ વસ્તુને પ્રતિપાદન કરનાર.
પરમાણુ-પુદ્ગલને નાનામાં નાને ભાગ. પરમાવગાઢ સમ્યક્ત્વ-કેવળીઓનું સમ્યકત્વ. પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય-જે પુણ્યોદય આગળ આગળ પુણ્યનું કારણ થાય છે. પુદગલ-અચેતન વસ્તુઓ જેમાં સંપર્શ, રસ, ગંધ અને વર્ણ હોય. પ્રતિ બંધ-જે કર્મો બંધાય છે તેમાં જ્ઞાનાદિ ઘાતવાને સ્વભાવ પડે છે, તેને
પ્રકૃતિબંધ કહે છે. પ્રતિક્રમણ-થયેલા દેષોને પશ્ચાતાપ. પ્રત્યાખ્યાન-વસ્તુને ત્યાગ કરો. પ્રત્યેકબુદ્ધ-કઈ વસ્તુના નિમિત્તથી જેને બોધ થયે તે. પ્રદેશ- આકાશને તે અંશ જેને અવિભાગી એક પુગલ પરમાણું રોકે છે.
તેમાં અનેક પરમાણુઓને સ્થાન આપવાનું સામર્થ્ય હોય છે. પ્રદેશ બંધ-બંધાયેલા કર્મોની સંખ્યાને નિર્ણય એટલે કે કેટલા કર્માણ આત્માની
સાથે બંધાયેલા છે. પ્રમાણ-સાચું જ્ઞાન; વસ્તુને સર્વ અંશે ગ્રહણ કરનારું જ્ઞાન. પ્રમાદ-ધર્મની અનાદરતા, ઉન્માદ, આળસ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
