________________
૫૪૯
સ્વરૂપને અનુસારે હોય છે, અને વચનવ્યવહાર લેાક પ્રચલિત વ્યવહારને અનુસાર હેાય છે. જ્યાં સુધી વચન-વ્યવહાર છે, ત્યાં સુધી માન્યતા અને વાણીનું આ અંતર રહેશે જ. ક્ષાયિક સમ્યગ્દષ્ટિ ભરતાદિ ચક્રવતી પણ છ ખંડની વિભૂતિને પેાતાની કહેતા હતા, પણ માનતા નહોતા. આ ચાથા, પાંચમા અને છઠ્ઠા ગુણસ્થાનની ભૂમિકામાં પ્રાપ્ત થતુ પર્યાયંગત સત્ય છે.
૩૭૪૮ પ્ર. જ્ઞાનીની કરણી અને કથનીમાં પણ શુ' અંતર છે ?
. જેવું શ્રદાન, જ્ઞાન અને વચન તેવુ ં ચારિત્ર પણ હોવુ જાઈએ, તે ન હોય તા પણ શ્રાદ્દામાં ફેર નથી હોતા. કરણી અને કથનીનું આ અંતર હોય છે. પણ આ અંતર તા ક્ષાયિક સમ્યગ્દષ્ટિ ભરતાદિ ચક્રવતી એને પણ હતું. ચોથા ગુણસ્થાનવાળા બધા જ્ઞાનીઓને હોય છે. તી કર ઋષભદેવનેય ૮૩ લાખ પૂર્વ સુધી ચરિત્રદોષ રહ્યો હતા. એક ગુણુ ખીન્ન ગુણમાં દોષ ઉત્પન્ન નથી કરતા. આ મહાસિદ્ધાંત છે, નહિ ત। સમ્યક્દર્શન થઈ શકે નહિ. જ્ઞાનીના ચારિત્ર અને વીર્યંમાં દાષ હાય પણ સમ્યક્દર્શીનમાં દાષ ન હોય. (જુએ પ્રશ્નક્રમાંક-૧૨૫૦)
૧૭૪૯ પ્ર. જો સુખદુઃખ, જીવનમરણુ બધુ જ નિયત છે, સ્વકાળે જ થાય છે, તેા પછી અકાળમૃત્યુ નામની તા કાઇ ચીજ જ ન રહી, જ્યારે શાસ્ત્રોમાં અકાળમૃત્યુની ચર્ચા આવે છે તેનું શું ?
ઉ. વિષભક્ષણાદિ દ્વારા થનાર મૃત્યુને અકાળ મૃત્યુ કહેવામાં આવે છે. આ કથન આયુષ્યની ઉદીરણા કે અપ ણુની અપેક્ષાએ કરવામાં આવે છે, વસ્તુસ્થિતિની અપેક્ષાએ નહીં. કેમ કે કેવળી ભગવાનના જ્ઞાનમાં તા જે કાળે તેનું મરણ થવાનું જણાયું હતુ, તે જ કાળે થયું છે, તેથી તે પણ સ્વકાળ મરણ જ છે, અકાળ મરણ નથી. આયુષ્ય એ પ્રકારનાં હાય છે-(૧) ભુષ્યમાન આયુષ્ય અને (૨) મધ્યમાન આયુષ્ય. જે આયુષ્યને જીવ વમાનમાં ભાગવી રહ્યો છે, તેને ભુષ્યમાન આયુષ્ય કહે છે. અને જે આયુષ્ય ખરૂંધાઈ તા ગયુ' છે,
આળસ હાય હજૂર ત્યાં, વધે ન કદી સુખનૂર, ભય પામી એ સ્મૃતિથી, રહે પ્રભુ પણ દૂ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
