________________
૫૦૮
૧૬૩૫ પ્ર. વ્યવહાર ક્યારે પ્રજનવાન છે ?
ઉ. જે છો અપરમભાવને અર્થાત શ્રદ્ધા તથા જ્ઞાન–ચારિત્રના પૂર્ણ
ભાવને નથી પહોંચી શક્યા, સાધક અવસ્થામાં જ સ્થિત છે તેઓ વ્યવહાર દ્વારા ઉપદેશ કરવા યોગ્ય છે. જેમને સ ચ સેનાની
પ્રાપ્તિ નથી થઈ તેમને ત્યાં સુધી નેવું ટચ સુધીનું પણ પ્રજનવાન છે. -૧૬૩૬ પ્ર. એકાંતે વ્યવહાર કે નિશ્ચય ધર્મ નથી પણ બંને સાથે રહેલ છે
તેમ કઈ અપેક્ષાએ કહ્યું છે ? ઉ. જ્યાં સુધી નિશ્ચય સમ્યફદર્શનની પ્રાપ્તિ ન થઈ હોય ત્યાં સુધી
તે જેમનાથી યથાર્થ ઉપદેશ મળે છે એવાં જિનવચને સાંભળવા તથા ધારણ કરવાં તથા જિનવચને કહેનાર શ્રી જિન–ગુરુની ભક્તિ ઇત્યાદિ વ્યવહારમાર્ગમાં પ્રવૃત્ત થવું પ્રયોજનવાન છે; અને જેમને શ્રદ્ધાન જ્ઞાન તો થયાં છે પણ સાક્ષાતપ્રાપ્તિ નથી તેમને પૂર્વકથિત કાય, પરદ્રવ્યનું આલંબન છેડવારૂપ અણુવ્રત–મહાવ્રતનું ગ્રહણ, સમિતિ, ગુપ્તિ, પંચ પરમેષ્ટિના ધ્યાનરૂપ પ્રવર્તન, શાસ્ત્રને અભ્યાસ ઈત્યાદિ વ્યવહારમાર્ગમાં પોતે પ્રવર્તવું અને બીજાને
પ્રવર્તાવવું એ વ્યવહારનયને ઉપદેશ અંગીકાર કરે પ્રજનવાન છે. ૧૬૩૭ પ્ર. નિશ્ચયનયને જ શુદ્ધનય અને ભૂતાર્થ જાણી ગ્રહણ કરે અને વ્યવહાર
નયને અભૂતાર્થ જાણી છોડી દે તે શું ગતિ થાય ? ઉ. વ્યવહારનયને કથંચિત અસત્યાર્થ કહેવામાં આવ્યા છે; પણ જે
કોઈ તેને સર્વ રીતે અસત્યાર્થ જાણી છોડી દેતો શુભપગરૂપ વ્યવહાર છેડે અને શુદ્ધોપયોગની સાક્ષાત્ પ્રાપ્તિ તે થઈ નથી, તેથી ઊલટો અશુભોપયોગમાં જ આવી, ભ્રષ્ટ થઈ, ગમે તેમ સ્વેચ્છારૂપ પ્રવર્તી તો નરકાદિ ગતિ તથા પરંપરા નિગોદને પ્રાપ્ત થઈ સંસારમાં જ ભ્રમણ કરે. માટે શુદ્ધનયને વિષય જે સાક્ષાત શુદ્ધ આત્મા તેની પ્રાપ્તિ જ્યાં સુધી ન થાય ત્યાં સુધી વ્યવહાર પણ પ્રજનવાન છે.
જે દેહ પૂર યુવાવસ્થામાં અને સંપૂર્ણ આરોગ્યતામાં દેખાતાં છતાં પણ ક્ષણભંગુર છે, તે દેહમાં પ્રીતિ કરીને શું કરીએ ?
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
