________________
પરમાણુમાં ક્રિયાવર્તી શક્તિ છે. તેના ક્ષણિક ઉપાદાનની યોગ્યતાથી
જ તે ચાલે છે. અન્ય તે નિમિત્ત માત્ર છે. ૧૩૪૧ પ્ર. જે જીવ શરીરને ચલાવી દેતા નથી તે પછી મડદું કેમ ચાલતું
ઉ. મડદુ એ પુદ્ગલ દ્રવ્યના અનેક સ્કંધને પિંડ છે. તેને દરેક
પરમાણુમાં ક્રિયાવર્તી શક્તિ છે, તેથી તેની રેગ્યતાનુસાર ગતિ. અથત ક્ષેત્રાન્તર પર્યાય થાય છે, અને સ્થિર રહેવારૂપ પર્યાય થાય છે, માટે મડદાના પરમાણુઓની તે વખતની પિતાની યેગ્યતાના કારણે સ્થિરતારૂપ પર્યાય થાય છે, તેથી મડદુ ચાલતું નથી. જ્યારે મડદાને ઘર બહાર જતું જોવામાં આવે. છે ત્યારે તેનું જવું તેની ક્રિયાવર્તી શક્તિના કારણે છે; માણસે તે નિમિત્ત માત્ર છે. અને જીવ હોય ત્યારે પણ હાથ-પગ ચાલે.
છે તે શરીરના કારણે જ ચાલે છે. ૧૩૪ર પ્ર. ધરતીકંપ, સમુદ્રમાં થતાં ભરતી-ઓટ, જ્વાલામુખી પર્વતનું
ફાટવું, લાવારસનું વહેવું, તેનું ખરું કારણ શું ? ઉ, તે બધાં પુદ્ગલ દ્રવ્યને સકંધરૂપ પર્યાય છે, અને તે તે દ્રવ્યના.
દ્રવ્યત્વ ગુણ અને ક્રિયાવતી શક્તિને કારણે તે અવસ્થાઓ થાય છે. ૧૩૪૩ પ્ર. રેલગાડી વરાળથી ચાલે છે તે બરાબર છે ?
ઉ. ના; તેને ચાલવામાં તેની ક્રિયાવતી શક્તિનું ક્ષેત્રાન્તરરૂપ પરિણમન.
છે તે ખરું કારણ છે. વરાળ વગેરે તે નિમિત્ત માત્ર છે. ૧૩૪૪ પ્ર. ઝાડનું ફળ નીચે પડવું, તેમાં પૃથ્વીનું આકર્ષણ કારણ છે-એ
- સિદ્ધાંત બરોબર છે ? ૧૩૪૫ પ્ર. ના, તેના પરમાણુઓની ક્રિયાવત શક્તિનું ગમનરૂપ પરિણમનના
કારણે તે પડે છે. ફળના ડીંટાનું સડી જવું, પવનનું વાવું વગેરે નિમિત્ત માત્ર છે.
નોકમ-કમે “હું” હુંમાં વળી કમ ને નેમ છે, -એ બુદ્ધિ જ્યાં લગી જીવની, અજ્ઞાની ત્યાં લગી તે રહે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
