________________
૩૮૧
ઉ. (હા;) વસ્તુસ્વરૂપ એવું છે, તેમાં જ્ઞાની શું કરે ? જેવું શ્રધ્ધાન, જ્ઞાન અને વચન હેાય છે તેવુ' ચારિત્ર પણ હોવુ જોઈએ, તે ચેાથા ગુણસ્થાનવાળા નાનીને હાતુ નથી; પણ શ્રધ્ધામાં ફેર નથી હોતા. કરણી અને થનીનું આ અંતર તેા છે જ. પણ એ અંતર તાક્ષાયક સમ્યક્દષ્ટિ ભરતાદિ ચક્રવતિ એને પણ હતુ. ચોથા ગુણસ્થાનવાળા બધા જ્ઞાનીઓને હેાય છે—એમાં જ્ઞાની શું કરે ? એક બાજુ એમ સિદ્ધાન્ત બતાવ્યા કે ભગવાનની વાણીથી પણ લાભ થતાં નથી અને બીજી બાજુ આચાર્ય દેવ કહે કે અમે કહીએ છીએ તે સાંભળ. આ કથના સાંભળી કાઈ આરેાપ મૂકે છે કે તેમની થની અને કરણીમાં ફેર છે. અર્થાત્ થનીમાં તા એમ કહે છે કે કાર્યું ઉપાદાનથી જ થાય છે પણ કરણીમાં નિમિત્તોની પાછળ દેાડતા દેખવામાં આવે છે; લાખા રૂપિયા ખર્ચ કરી મંદિર બનાવરાવે છે, વીસ વીસ હજાર માણસાની સભામાં ઉપદેશ આપે છે અને વળી કહે છે કે કાય ઉપાદાનથી જ થાય છે, નિમિત્તથી નહીં. આ કેવી વાત છે ? પણ આ આરેાપ લગાડનારની સમજ ફેર છે. ઉપાદાન અને નિમિત્ત બન્ને સ્વત ંત્રરૂપે પાતપોતાનું કામ કરે છે. કાઈ કાઈને આધીન નથી, આ સિદ્ધાન્ત છે તે તે સત્ય જ છે. તા પણ ધી જીવને પોતાની ભૂમિકાનુસાર ઉપદેશ દેવાના રાગ આવે છે અને શિષ્યને સાંભળવાના વિકલ્પ હોય છે, પણુ. તેના અર્થ એ નથી કે એક દ્રવ્ય ખીજા દ્રવ્યનું કાંઈ કાર્ય કરી શકે. જ્યાં જે અપેક્ષા હોય તેને યથાર્થ સમજવું જોઇએ.
૧૨૫૧ પ્ર. આત્મજ્ઞાન સમર્દેશિતા, વિચરે ઉદ્ય પ્રયાગ;
અપૂર્વ વાણી પરમશ્રુત, સદ્ગુરૂ લક્ષણ યાગ્ય.’
ઉપરના પટ્ટમાં જે સદ્ગુરૂ ચેોગ્ય લક્ષણ ક્યાં છે તે મુખ્યપણે ક્યા ગુણસ્થાનકે સભવે છે ? અને સમદર્શિતા એટલે શુ? ઉ. ઉપદેશક ગુણસ્થાનક છઠ્ઠું અને તેરમું છે. વચલાં સાતમાથી ખારમા
ઇચ્છાના કાળે પદાર્થના ભગવટા હાતા નથી, ને ભાગવટાના કાળે ઇચ્છાના ભાવ હાતા નથી, આમ વેદ્ય વેકભાવની અવ્યવસ્થા છે, એવા નિશ્ કભાવને જ્ઞાની કેમ ઇચ્છે ?
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
