________________
૩૩૯
વિવેક વૈરાગ્યાદિ સદ્ગુણ પ્રાપ્ત થયા પછી જીવ યાગ્ય મુમુક્ષુ કહેવાય.
“યા, શાંતિ, સમતા, ક્ષમા, સત્ય, ત્યાગ, વૈરાગ્ય; હાય મુમુક્ષુ ઘટ વિષે એહ સદાય સુાગ્ય.” માહના કામમાં મુંઝાય, મીઠાશ ન લાગે તે મુમુક્ષુતા છે. ૧૧૨૨ પ્ર. મુમુક્ષુ એટલે સમ્યક્દષ્ટિ ?
ઉ. મુમુક્ષુમાત્ર સમ્યક્દૃષ્ટિ જીવ સમજવા નહીં. ૧૧૨૩ પ્ર. મુમુક્ષુતા કેમ વર્ધમાન અને નિસ્ળ થાય ?
ઉ. આરંભ અને પરિગ્રહના જેમ જેમ મેાહ મટે છે, જેમ જેમ તેને વિષેથી પોતાપણાનુ અભિમાનમદ પરિણામ પામે છે, તેમ તેમ મુમુક્ષુતા વમાન થયા કરે છે. આરંભ પરિગ્રહને વારવારના પ્રસંગે વિચારી વિચારી પોતાનાં થતાં અટકાવવાં; ત્યારે મુમુક્ષુતા નિમ ળ થાય છે.
૧૧૨૪ પ્ર. મુમુક્ષુએને ધ્યાનમાં રાખવા ચેાગ્ય ઉપદેશ કહા ?
ઉ. આત્મા સંબધી અભ્યાસ વધારવાના વિચાર કરવા. સંસારમાં ઉદાસીનતા. પરના અપ ગુણમાં પણુ પ્રીતિ. પોતાના અલ્પ દોષને વિષે પણ અત્યંત કલેશ. દોષના વિલયમાં અત્યંત વીનું સ્ફુરવુ. જેમ બને તેમ નિવૃત્તિકાળ, નિવૃત્તિક્ષેત્ર, નિવૃત્તિદ્રવ્ય અને નિવૃત્તિભાવને ભજો. સમયમાત્ર પણ પ્રમાદ યાગ્ય નથી.
૧૧૨૫ પ્ર. નિવૃત્તિવાળાં ક્ષેત્રે, જેને નિવૃત્તિ થઈ નથી તેને કેવા આકારે
પરિણમે છે ?
ઉ. જેને નિવૃત્તિ થઈ નથી તેને પ્રથમ તા એમ થાય છે કે આ ક્ષેત્ર સારું છે, અહીં રહેવા જેવુ છે,” પણ પછી એમ કરતાં વિશેષ પ્રેરણા થવાથી ક્ષેત્રાકાત્તિ થઈ જાય છે.
૧૧૨૬ પ્ર.જ્ઞાનીની વૃત્તિ ક્ષેત્રાકાર ન થાય? ન થાય તે શુ કારણથી ? ઉ. જ્ઞાનીની વૃત્તિ ક્ષેત્રાકાર ન થાય, કારણ કે,
ક્ષેત્ર નિવૃત્તિવાળું છે, અને પેાતે પણ નિવ્રુત્તિભાવ પામેલા છે. એટલે બન્ને યાગ અનુકૂળ છે.
કોઇનુ દીધું દેવાતું નથી, કોઈનુ લીધુ લેવાતું નથી. જીવ ફોગટ કલ્પના કરી રઝળે છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
