________________
જૈન કોસ્મોલોજી
મધ્યલોક
ભરતક્ષેત્રના મધ્યખંડની વિશેષ જાણકારી
33.
કમ |
૧૫ |
૧૬ |
જ ભરતક્ષેત્રને ૬ ખંડોમાં મળીને કુલ ૩૨,૦૦૦ દેશો આવેલા છે. તે મધ્યખંડમાં ૫,૩૨૦ પૈકી માત્ર સાડા પચ્ચીસ જ આર્યદેશો છે અને બાકીના બધા જ અનાર્ય છે. આ મધ્યખંડમાં જે ૨૫ આર્યદેશો છે, તેમના અને તેમની રાજધાનીનાં નામો ક્રમશઃ આ મુજબ જાણવાં.' ક્રમ | દેશનું નામ રાજધાની
| દેશનું નામ
રાજધાની ૧ | મગધદેશ | રાજગૃહનગર
દશાર્ણદશ
મૃતિકાવતીનગરી અંગદેશ ચંપાનગરી
શાંડિલ્યદેશ
નંદિપુર બંગદેશ તામ્રલિપ્તી
મલયદેશ
ભદીલપુર કલિંગદેશ કાંચનપુર ૧૭ વચ્છદેશ
વૈરાપુર કાશીદેશ વારાણસી ૧૮ વરુણદેશ
અચ્છાપુરી | કોસલદેશ સાકેતપુર (અયોધ્યા)
ચંદિદેશ
શૌક્તિકાવતી ગજપુર (હસ્તિનાપુર).
સિમ્પસૌવિરદેશ વીતભયપત્તન | કુશાવર્તદેશ સૌરિકપુર ૨૧ | સુરસેનાદેશ
મથુરાનગરી પાંચાલદેશ કાંપિલ્યપુર
ભંગદેશ
પાવાનગરી ૧૦ | જંગલદેશ
અહિચ્છત્રાનગરી ૨૩ | પુરિવર્તદશ
ભાષાનગરી સૌરાષ્ટ્રદેશ દ્વારવતીનગરી
કુણાલદેશ
શ્રાવસ્તિનગરી ૧૨ | વિદેહદેશ મિથિલાનગરી
લાટદેશ
કોટિવર્ષનગરી ૧૩ | વદેશ કૌશામ્બીનગરી
૨૫ | કૈકેયજનપદાધિદશ | શ્વેતાંબિકાનગરી
૧૮
૨૪
૪ આ ૨૫ આર્યદેશો સિવાય જે અનાર્ય દેશો છે, તે આ પ્રમાણે જાણવા... (૧) શક (પશ્ચિમ ભારતનું ૧ દેશ) (૨) યવનયુનાન (૩) ચિલાત-(કિરાત) (૪) શબર (પ) બર્બર (૬) કામ (૭) મરુડ (૮) ઓડ (૯) ભટક (ભદ્રક, જે દિ વચ્ચે યમુનાના પશ્ચિમમાં સ્થિત પ્રદેશ) (૧૦) નિષ્ણગ-(નિમ્નગ) (૧૧) પનિય (મધ્ય એશિયાનો ૧ પ્રદેશ... પ્રકવવા પરગના) (૧૨) કુલક્ષ (૧૩) ગોંડ (૧૪) સિંહલ (લંકા) (૧૫) પારસ (ઈરાન) (૧૬) ગ્રોધ, (૧૭) ક્રાંચ (૧૮) અમ્બષ્ઠ (ચિનાવ નદીના નીચલા ભાગમાં સ્થિત ૧ ગણરાજય) (૧૯) દમિલ (દ્રવિડ) (૨૦) ચિલ્લલ (૨૧) પુલિન્ડ (૨૨) હારોસ (૨૩) હોબ (૨૪)વોક્કણ (અફઘાનિસ્તાનનું ઊત્તર-પૂર્વ નાનું પ્રદેશ-વખાન) (૨૫) ગન્ધહારગ-(કન્ધાર) (૨૬) પ્રહલિયા (૨૭) અજઝલ (૨૮) રોમ (૨૯) પાસ (૩૦) પઉસ (૩૧) મલય (૩૨) બન્યુય (બન્યુક) (૩૩) સૂયલી (૩૪) કોકન (૩૫) મેય (૩૬) પલ્લવ (૩૭) માલવ (૩૮) મગ્ગર (૩૯) આભાષિક (૪૦) અણકંક (૪૧) ચીણ (ચીન) (૪૨) લ્હસીય (લ્હાસા) (૪૩) ખસ (૪૪) ખાસિય (૪૫) ઐદ્ધર (નહર) (૪૬) મોઢ (૪૭) ડોંબિલગ (૪૮) લઓસ (૪૯) કષ્ક્રય (૫૦) પઓસ (૫૧) અબ્બાગ (૫૨) હૂણ (૫૩) રોલગ (૫૪) મરુ (૫૫) મરુક... ઈત્યાદિ. (પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર-પ્રથમપદ...)
આ ઉપરાંત પ્રવચનસારોદ્ધાર તેમજ મહાભારત વગેરે ગ્રંથોમાં પણ અનાર્યદેશોનું વર્ણન વિવિધ રીતે જોવા મળે છે.
• તા.ફ. - એમ કહેવાય છે કે... ૨૮ પુરુષ + ૩૨ સ્ત્રીઓ = ૬૦ જવાનું એક કુલ (કુટુંબ) થાય છે. આવા ૧૦,૦૦૦ કુટુંબ-૧ ગામ થાય છે અને આવા ૧૨,૦૦૦ ગામ = ૧ દેશ થાય છે. એટલે ૧ ગામમાં ૬૦ x ૧૦,૦૦૦ = ૬ લાખ સ્ત્રી-પુરુષ થાય, તો ૧ દેશમાં ૭,૨૦,૦૦,૦૦,૦૦૦ (૭ અબજ ૨૦ કરોડ) સ્ત્રી-પુરુષ થયા. આવા ૩૨,૦૦૦ દેશો આ ભરતક્ષેત્રમાં છે, તો ૭,૨૦,૦૦,૦૦,૦૦૦ x ૩૨,૦૦૦ = ૨,૩૦,૪૦૦,૦૦,૦૦,૦૦,૦૦૦ (બે લાખ, ત્રીસ હજાર, ચારસો અબજ) માણસોની વસ્તી હોય... (જબૂદ્વીપ માસિક) * Tyત્ત = સનraો ગ્રામ: (જ્ઞાતાધર્ષા )
ન
૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org