________________
૧૦૨
હિંદુસ્તાનની ગરીબાઈ . ભાગ અહીં ન ઉમેરીએ તો પણ ચાલે. છતાં તેવી રહી-- સહી બધી બાબતો માટે હું ૩૩ કરોડ રૂપિયા ઉમેરી લઉં છું. એ રીતે ગણતાં પંજાબની કુલ પેદાશ વાર્ષિક કપ કરોડ રૂપિયા અથવા ૩૫,૩૭૦,૦૦૦ પાઉડ જેટલી થાય છે. તેને તે પ્રાંતની ૧૭,૬૦૦,૦૦૦ની વસ્તીમાં વહેંચતાં માથાદીઠ વાર્ષિક પેદાશ ઈ. સ. ૧૮૭૬–૭ના વર્ષ માટે ૨ પાઉંડ આવે છે. જો કે, મેં ‘હિંદુસ્તાનની ગરીબાઈ એ. પ્રકરણમાં પંજાબ પ્રાંતની પેદાશ ૨ પા. ૯ શિ. પ પ. મૂકી છે.
ગમે તેમ હો, એટલું તો નકકી કે, હિંદુસ્તાનના સારામાં સારા પ્રાંતમાંના એક પ્રાંતમાં માથાદીઠ વાર્ષિક આવક ૨૦ રૂપિયા છે. હવે આપણે ઈ. સ. ૧૮૭૬–૭ના ભાવોએ, ખેતીમાં રોકાયેલા (પુરુષ) મજૂર માટે જીવનની આવશ્યકતાએની કિંમત ગણુએ.
અનાજ શેર શેરનો રૂપિયે વર્ષની
વર્ષ માં. લાટ ૧ ૩૬૫, ૨૫ ૧૪.૯ ચોખા
૭.૦, 2 કપ ૧૮ મીઠું ૧ઔસ ૧૧
૧૩ ઘી ૧ ,
૩.૧૧. મસાલો ૨ પાઈ ...
૩.૧ ૩ તમાકુ ૧ ,
૨.૧ શાક ૧ ,
૧.૮ કુલ. ૩૭.૨
શો?
રાજને
ભાવ
કિંમત
)
દાળ
!bs
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org