________________
તારાઓનું અંતર
૨૨૫
सर्वेभ्योऽप्येवमल्पिष्ठगतयोऽमृतभानवः । सर्वेभ्यः क्षिप्रगतयस्तारकाः परिकीर्तिताः ॥ ९५ ।। जम्बूद्वीपेऽथ ताराणामेषां द्वेधा मिथोऽन्तरम् । निर्व्याघातिकमित्येकं, परं व्याघातसम्भवम् ॥ ९६ ॥ तत्र मध्यस्थशैलादिव्यवधायकनिर्मितम् । व्याधातिकमन्तरं स्याद्वितीयं तु स्वभावजम् ॥ ९७ ॥ स्याद् द्विधैकैकमप्येतजघन्योत्कृष्टभेदतः ।
एवं चतुर्विधं ताराविमानानां मिथोऽन्तरम् ॥ ९८ ॥ तत्र च-शतानि पञ्च धनुषां, स्वाभाविकं जघन्यतः ।
उत्कर्षतो द्वे गव्यूते, जगत्स्वाभाव्यतस्तथा ॥ ९९ ॥ जघन्यतो योजनानां, सषट्षष्टि शतद्वयम् । व्याघातिकमन्तरं स्याद्भावना तत्र दयते ॥ १०० ॥ चत्वारि योजनशतान्युत्तङ्गो निषधाचलः ।
कूटान्यस्योपरि पञ्चशततुङ्गानि तानि च ॥ १०१ ॥ શનરની તત્વોએ કહેલી છે. તેનાથી નક્ષત્રોના વિમાનની ગતિ વધુ વેગવંતી છે. અને તેનાથી તારાઓના વિમાનની ગતિ સર્વજ્ઞ ભગવંતે એ સૌથી તીવ્ર કહી છે. આ પ્રમાણે સર્વથી અલપ ગતિવાળા ચંદ્ર અને સૂર્યના વિમાને છે. અને સર્વથી સત્વર ગતિવાળા તારાના વિમાને કહેલા છે. ૯૧-૯૬.
જબૂદ્વીપના તારાઓનું અંતર બે પ્રકારનું છે. (૧) વ્યાઘાતિક અને નિર્વાઘા તિક, તેમાં મધ્યમાં રહેલા પર્વતાદિના કારણે જે અંતર પડે છે, તે વ્યાઘાતિક અંતર છે. જ્યારે બીજુ સ્વાભાવિક અંતર છે. આ બન્ને પ્રકારના અંતર પણ જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ-એમ બે પ્રકારે છે. આ રીતે તારા વિમાનનું પરસ્પર અંતર ચાર પ્રકારે થાય છે. ૯૬-૯૮.
આમાં સ્વાભાવિક (નિર્વાઘાત) અંતરમાં જઘન્ય અંતર ૫૦૦ ધનુષ્યનું અને ઉત્કૃષ્ટ અંતર બે ગાઉનું (૪૦૦૦ ઘનુષ્ય) છે. જગતને સ્વભાવ જ આવા પ્રકારનો છે. ૯૯.
વ્યાઘાતિક અંતર જઘન્યથી ૨૬૬ જન છે. અને તેની ભાવના આ પ્રમાણે છે. નિષધ પર્વત ચારસો (૪૦૦) યેાજન ઉચો છે. એના ઉપર પાંચસે (૫૦૦)
જન ઉત્તુંગ ફૂટે છે (શિખરો છે.) આ રૂટો અપસ્તલે વિષ્ઠભ આયામમાં પાંચ ક્ષે-ઉ. ૨૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
