Lokprakash Part 02

SR No.: 005155
Original Sutra Author: N/A
Author: Vinayvijay, Motichand Oghavji Shah
Publisher: Agamoday Samiti
Publication Year: 1932
Total Pages: 536
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati
File Size: 22 MB

Page 499

(४७८)
लोकप्रकाश ।
तत्र हेतुः प्रथमतः संयोगः शशिना समम् । युगस्यादावभिजितः शेषाणां तु ततः क्रमात् ॥ ५०४ ॥ कृत्तिकादिक्रमस्तु लोके सप्तशिलाकचक्रादिष्वेव स्थानेषूपयोगी श्रूयते ॥ आरभ्य नन्वभिजितो नचत्रानुक्रमो यदि । शेषोड्नामिव कथं व्यवहार्यत्वमस्य न ॥ ५०५ ॥ अत्रोच्यतेऽस्य शशिना योगो यदल्पकालिकः । ऋक्षान्तरानुप्रविष्टतयास्य तद्विचक्षणम् ॥ ५०६ ॥ यदुक्तं समवायांगे सप्तविंशे समवाये । जम्बुद्दीवे दीवे अभीइव जेहिं सत्ताविसार्हि णखत्तेर्हि संववहारे वहइ ॥ एतद्द्वृत्तिः यथा । जम्बूद्वीपे न धातकीखण्डादौ भिजिद्वजैः सप्तविंशत्या नक्षत्रैः व्यवहारः प्रवर्त्तते अभिजिन्नक्षत्रस्य उत्तराषाढाचतुर्थपादानुप्रवेशनात् । इति ॥ लोके तु औत्तराषाढमन्त्यांचितस्रश्च श्रुतेः घटीः । वदन्त्यभिजितो भोगं वेधसत्ताद्यवेक्षणे ॥ ५०७ ॥
ઉલ્લંધીને સિદ્ધાન્તમાં જે આ ક્રમ કહ્યો છે એના હેતુ એમ છે કે યુગની આદિમાં ચંદ્ર સાથે પહેલા અભિજિત નક્ષત્રના યોગ હોય છે અને તે પછી જ અનુક્રમે શેષ નક્ષત્રાના योग थाय छे. ५०३-५०४.
કૃત્તિકાદિકને ક્રમ તા વળી લેાકેાને વિષે સપ્ત શિલાકચક્રાદિક સ્થાનકામાં જ ઉપયાગી કહેવાય છે.
[ सर्ग २०
અહિં` કાઇ એમ શંકા ઉઠાવે કે—જ્યારે તમે ‘અભિજિત્' થી આર’ભીને નક્ષત્રના ક્રમ કહેા છે. ત્યારે બાકીનાં નક્ષત્રાની જેમ એ અભિજિત્ વ્યવહાર ’ માં કેમ નથી ? ” ૫૦૫.
એ શંકાનું સમાધાન આ પ્રમાણે:— ચંદ્રમાની સાથે એના ( અભિજિત્નું ) સંચાગ સ્વલ્પકાલિક છે, પછી ચદ્રમા સઘ અન્ય નક્ષત્રને વિષે પ્રવેશ કરી જાય છે. માટે मे अव्यवहार्य छे. ५०६.
4
સમવાયાંગસૂત્રમાં પણ ૨૭ મા સમવાય માં કહ્યું છે કે જખૂદ્વીપમાં અભિજિત શિવાયના ૨૭ નક્ષત્રા વ્યવહારમાં વર્તે છે. એની ટીકા આ પ્રમાણે છે-જઠ્ઠીપમાં (ધાતકીખંડ આદિમાં નહિ), અભિજિત્ શિવાયનાં ૨૭ નક્ષત્રાથી વ્યવહાર પ્રવર્તે છે. કેમકે અભિજિત નક્ષત્રના ઉત્તરાષાઢાના ચાથા પાદમાં સમાવેશ થાય છે.
"
લેાકેામાં તે વેધ સત્તા આદિક જોવામાં, ઉત્તરાષાઢાના અભિજિત સાથે સયેાગ છેલ્લા પાત્તની ચાર ઘડી જેટલા જ કહેવાય છે. પ૦૭.