________________
સંદર્ભગ્રંથ ભાગ-૨
૮૯૫
પ્રયાસ કરી રહ્યો હતો. પિતાને જ નિર્વાહનો ભાર ઉપાડે પણ નર, નારી કે વિવેચકને, ઝાઝા પ્રત્યાઘાતે તે પડયા પડશે એનો એડવીનને ખ્યાલ આવ્યો. વ્યાપારની દુનિયા નહિ પરંતુ કેટલીક સમીક્ષાઓ લેખકને વધારે વિસ્તૃત માટે તો પોતે સાવ નકામા હતા અને એમને ખ્યાલ હતા. વાચકગણુ સમક્ષ જવા પ્રોત્સાહન આપવા પૂરતી હતી. એટલે એમણે પિતાની વહુકસાયેલી કલમ કાકન કેપીની રીચર્ડ જી. બેજર: આડંબરી પ્રકાશકે નજીવી રકમમાં કેન્ટસ” વાર્તાઓ પેઠે વિનમ્ર, વિસ્મૃત ને અજ્ઞાન માનવીઓ એની બીજી આવૃત્તિ છાપવા દરખાસ્ત મૂકી. થોડાંક કાવ્યું અંગે નવલિકાઓ લખવા અજમાવી. પરંતુ સેનેટો વચ્ચે પડતાં મૂકવામાં આવ્યાં. થોડાંક નવાં કાળે ઉમેરવામાં આવી. ઉત્તર જીવનમાં એમણે નાટક લખવાને પણ પ્રયાસ આવ્યાં. હાવર્ડના એક મિત્રે નાણાં ધીર્યા. ને “ધ ચિલ્ડન કર્યો, પરંતુ કાવ્ય સિવાય ક્યાંય નજર ખૂપે એવું જણાયું ઓફ ધ નાઈટ’: રાત્રિનાં બાળક, ઈ.સ. ૧૮૯૭ માં પ્રગટ
થઈ. એમાં રોબીન્સનની સ્પષ્ટ રેખાંકિત તસવી હતી.
નહિ.
નાનપણમાં જ કેઈ ચેપ લાગવાથી એમના કાનનાં નાનાં અચાનક રોબીન્સનને ગાડીનરમાં રહેવું ભારે થઈ હાડકાં નાશ પામ્યાં હતાં. રોબીનસનને પોતાની શ્રવણ પડયું. એની નિદ્રા હણાઈ ગઈ. એ કામ કરી શકતા નહિ, શક્તિ ગુમાવવાનો પણ ભય લાગ્યો હતો. એમની નબળી વાતાવરણ પણ એ સહન કરી શકતા નહિ. ઈ.સ. ૧૮૯૭ આખોની પણ એમને ચિંતા હતી. આશ્રિતની કલ્પનાથી માં એમણે હરમનનાં પત્ની પોતાની ભાભીને કહ્યું, ‘હું એમનો ભય વધી ગયો હતો. એમણે પિતાના એક મિત્રને ચાળીસ વર્ષ પણ નહિ જીવી શકું. મારે જે કરવાનું છે તે આ ગાળામાં લખ્યું હતું, “ચોવીસ વર્ષના યુવાનને ધાનના મારે ઝપાટાબંધ પૂરું કરવું જોઈએ.? પિતાના પિતાની એક એક કોળિયા માટે અને વાપરવાની પાઈએ પાઈ મિલકતમાંના પોતાના ભાગના ડાક ડોલર ઉપજાવી એ માટે માતા પર આધાર રાખવો પડે એ કેટલું હીણું છે ન્યૂયોર્ક પહોંચ્યા. એક સમકાલીને એમનું વર્ણન કરતાં એનો તને ખ્યાલ આવશે જ.” “મને વિશ્વને ભય લાગે છે” લખ્યું છે, “એકવડી ટટ્ટાર આકૃતિ, રેખાએ રેખાએ ઉછેર એમ એમણે કબૂલાત કરી હતી. એમના ગદ્ય લેખો આકરી ખાનદાની, કુલીનતા ટપકતી.” ઉછેર ને કુળ એકદમ કોઈની ટીકા સાથે પરત થયા. એક અજાણ્યા ત્રિમાસિક પુરસ્કાર નજરે ન પડે પરંતુ ઉપસેલા હાડકાંવાળું એક વિદ્વાનનું વિના એમનું એક કાવ્ય “ધ હાઉસ ઓન ધ હિલ’ ટેકરી રમૂજી વદન અવશ્ય ધ્યાન ખેંચતું. વિશાળ ભાલપ્રદેશમાં પરનું ઘર, સ્વીકાર્યું. બીજું એક કાવ્ય બીજા એક હવે કરચલીઓ પડવા માંડી હતી. મુખ નાનું ને બિડાયેલું માસિકમાં છપાયું. એણે પુરસ્કારમાં બાર મહિના માસિક રહેતું. તંગ પરિસ્થિતિ અને કુતૂહલથી શાંત સળગતાં મક્ત મોકલવા માંડયું. એમનું પહેલું વ્યવસાયી પ્રકાશન કિરમજી નયને સંકુચિત ચશ્માંમાં ઢાંક્યાં રહેતાં નહિ. ઈ.સ. ૧૮૯૫ માં થયું. “લિપીનકોર્સ” મેગેઝીને “પૈ” રોબીન્સનનાં ન્યૂયોર્કમાં બનેલા સાથી, વાતોડિયા પણ સુંદર અંગેની એક સેનેટ પ્રગટ કરી. એમને સાત ડોલર પુરસકાર પરિત્યદત માનવી પર રચાયેલું એક લાંબુ કાવ્ય, “કેપ્ટન આપે ત્યારે રેબીસનની વય છવીસ વર્ષની હતી. હેગ” સ્ક્રીબનરે પરત કર્યું. રેબીન્સને એ હસ્તપ્રતને મોલ
મેકનાર્ડને મોકલી. ત્યાં ઘણો સમય એ પડી રહી પરંતુ ઈ.સ. ૧૮૯૬ માં રોબીન્સને સે પાનાંની એક હસ્તપ્રત છેવટે પ્રકાશન માટે સ્વીકારાઈ. અવળે હાથે કયાંક મુકાઈ તૈયાર કરી. “ધ ટોરેન્ટ એન્ડ ધ નાઈટ બિફાર’: ‘પ્રલય ગઈ, ખવાઈ ગઈ. છેવટે એક બોસ્ટનના વેશ્યાગારમાંથી અને તે પહેલાંની રાત્રિ” એનું શીર્ષક રાખ્યું. આશાભર્યા મળી આવી. કોઈ પ્રકાશન કર્મચારી અને ત્યાં ભૂલી આવ્યા દિલે એમણે પ્રકાશક પ્રતિ રવાના કરી. બે વાર એ પરત હતો. દરમિયાન પેઢીની માલિકી બદલાઈ ગઈ. નવા માલિકે થઈ છેવટે એમના એક કાકા રીવરસાઈડ પ્રેસ સાથે સંબંધ કેપ્ટન હેગ” પ્રગટ કરવા ઈન્કાર કર્યો. છેવટે બે મિત્રોએ ધરાવતા હતા. એમણે બાવન ડોલરમાં ખાનગી રીતે કાચા નાણાં ધીર્યા અને ત્રીજો ગ્રંથ પ્રગટ થયે, ત્યારે રેબીન્સનઆઈડિગની ૩૧૨ નકલ છાપી આપી. એ ગ્રંથમાં વિચિત્ર ની વય ૩૩ વર્ષની હતી. આજ સુધીમાં કાવ્ય લેખનમાં અને કઈક આત્મસભાનતાથી “ અર્પણ” છાપવામાં આવ્યું રેબીન્સનની કાવ્ય કમાણી પૈ ની પેલી સેનેટના સાત હત. આ પાનાં મેં એકઠાં કર્યા છે. તે ફાડનાર કોઈ ડોલરની જ હતી. માસિક મીઠાં કંજતાં. સાંત્વનાભર્યા
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org