Page Text
________________
સંદર્ભગ્રંથ ભાગ-૨
૪૫૯
આ ભૂકંપને
કારમાં
જગ્યાએ એક જ આદિખડ હતો. એ આદિખંડનું બનાવેલાં હતાં. આમ છતાં ધરતીકંપનો સક્રિય પદ્દો એ ભગ્રંશ થયું, જેને વિસ્થાપન કહેવામાં આવે છે. એટલે પેસિફિક મહાસાગરની એક સરહદ ગણાવી શકાય. જો કે જે સ્થાપન હતું તેમાં વિક્ષેપ થયો. અને વિસ્થાપનથી તેમાં પણ એક પટ્ટો સળંગ તે નથી જ. જ્યારે બીજે આદિખંડ તૂટી પડશે. અને હજુ આજે પણ આ ખંડીય અગત્યને પટ્ટો ઇન્ડોનેશિયા, હિમાલય અને ભૂમધ્યની પ્રવહન કે વિસ્થાપનની ક્રિયા અટકી નથી કે બંધ નથી પડી. આસપારમાંથી નીકળે છે. અને નાના-નાના જવાળામુખી લગભગ ચાલુ જ છે અને આવું જ્યારે જ્યારે બને છે પર્વતે હારબંધ આવેલા છે. અને એટલાન્ટિક મહાત્યારે પણ ભૂકંપ રચાતા હોય છે.
સાગરમાં તેનું ઉદાહરણ જોવા મળે છે. આમ છતાં બીજા
વિસ્તાર એ એન્ટાટિકા ખંડની આજુબાજુ અને ન્યુઈ.સ. ૧૯૦૬ માં સાનફ્રાન્સિસકોમાં જે જબરજસ્ત
ઝીલેન્ડની બિલકુલ દક્ષિણેથી શરૂ કરીને ઉપરના ભાગ ધરતીકંપ થયે તેમાંથી. એચ. એફ. રીડ નામના કૅલિફોનિર્યન વૈજ્ઞાનિકે એવું તારણ કાઢયું કે જબરજસ્ત ધરતી.
ઈસ્ટર ટાપુ સુધી એ ફેલાયેલ છે. જ્યારે આનાથી વિરુદ્ધ
જગતનો સૌથી મોટા અને સ્થિર કહી શકાય તે વિસ્તાર કંપ પાછળ ખડકોનું સ્થાન ફરી જવાથી અથવા મોટા ભૂમિ ભાગો તેમના સ્થાનથી વિચલિત થઈ જતા હોય તે
એ પેસિફિક મહાસાગરનું બેઝિન છે. અને ખંડોના આંત
રિક ભાગોમાં પણ આવા કેટલાક અવિચળ વિસ્તાર પણું ધરતીકંપ શક્ય બને છે. ઉપરના ધરતીકંપને કારણે
આવેલા છે જેને ભૂગોળની ભાષામાં “સીડ” કહેવામાં તેમાં એક વિશાળ અને ઊંડા કોતર જેવી જે તિરાડ
આવે છે. કેનેડા, બ્રાઝિલ, બાટિક, આફ્રિકા, મધ્ય એશિયા, પડી છે તેને “સાન એન્ડીઆઝ ફેટ” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. અને તેને અભ્યાસ કરીને મિ. રીડે ભૂકંપનાં
અરબસ્તાન, દક્ષિણ ભારત તેમ જ પશ્ચિમ અને મધ્ય
ઓસ્ટ્રેલિયામાં એ જોવા મળે છે. અપવાદ રૂપે આ અવિપરિબળને સમજાવવા માટે એક ઈલાસ્ટિક રિબાઉન્ડ નામની
ચળ વિસ્તારોમાં આફ્રિકાની ફાટખીણ એ જવાળામુખી થિયરી ૨ચી.
પ્રટન અને ધરતીકંપ ઊભા કરે છે. ટૂંકમાં સ્થાનો જે વિચલિત બની જાય અને તેમાં ઉગ્રતા હોય તો વિશાળ પાયાના જન્મતાં સ્પંદને પણ
ન્યુઝીલેન્ડ, જાપાન, કેલિફેનિયા એ સૌથી મોટા ધરતીકંપની સંભાવના ઊભી કરે છે. ૧૨૭ માં જાપાનમાં
ધરતીકંપની શક્યતાઓ ધરાવે છે. ન્યુઝીલેન્ડ અને તેની બે વિજ્ઞાનિકેએ આ વાતને સમર્થન આપ્યું અને તેમણે
પાસેનું ઉત્તર ઓકલેન્ડ એ પેસિફિક બોડરના સક્રિય કહ્યું કે આ ફેટિંગ એ ધરતીકંપના કારણ કરતાં કદાચ
પટ્ટામાં આવી જાય છે. કામચટકા ટાપુથી જાપાન અને તેનું પરિણામ કહી શકાય. ટૂંકમાં એ બંને ગાઢ રીતે
ફિલિપાઈન્સ તથા ત્યાંથી ન્યુગીની સુધી પણ એક સંકળાયેલા છે તેનો ઇન્કાર કરી શકાય તેમ નથી.
ભૂકંપ પટ્ટી જોવા મળે છે. જ્યારે ધરતીકંપના જે શૈક
લાગે છે તે કેલિફોર્નિયા અને ન્યુઝીલેન્ડના શેફ સ ધરતીકંપની શક્યતાવાળા વિસ્તાર
સંખ્યાની દષ્ટિએ સરખા હોય છે. એટલે કે બંનેમાં સરખી થોડાં વર્ષો પહેલાં જગતભરના ભૂકંપ નિષ્ણાતો મળેલા સ ખ્યામા રારિ
છે. સંખ્યામાં શોક લાગે છે. પણ કેલિફોર્નિયાના શોફ સ અને તેમાં જાપાન તરફથી જે વૈજ્ઞાનિકોએ ભાગ લીધો છીછરા હોય છે જ્યારે ન્યુઝીલેન્ડ અને જાપાનના શાક તેમનું સામાન્ય તારણ એ હતું કે મોટે ભાગે ન્યૂઝી. ઊંડા હોય છે. લેડનાં લોકોને ધરતીકંપને અનુભવ વધુ થયો છે. જ્યારે
ધરતીકંપની અસરે મોટા ભાગના ઑસ્ટ્રેલિયન અને ઇલિશ લોકોને તેનો અનુભવ થયે નથીપરંતુ તેથી એમ ન કહી શકાય કે ઈ.સ. ૧૭૫૫ માં લિસ્બનમાં જે ધરતીકંપ થયે ત્યાં ધરતીકંપ થતા નથી. ધરતીકંપનાં પરિબળે જુદે જુદે તેનાથી મોટા પાયા પર વિનાશ વેરાયા હતા. ત્યારે ૨ સમયે જુદે જુદે સ્થળે અને જુદા જુદા પ્રમાણમાં ઊભાં લાખ ૩૦ હજારની વસતીમાંથી ૩૦,૦૦૦ લોકે મૃત્યુ થતાં હોય છે, અને એ મુજબ જ ધરતીકંપની શકયતા- પામ્યાં હતાં અને એ દિવસે ચર્ચમાં ધાર્મિક વિધિ માટે વાળા વિસ્તાર રચાતા હોય છે. ઉત્તર આફ્રિકા અને મોટા ભાગનાં લોકો ભેગાં થયેલાં તેમને વધુ નુકસાની થઈ. અને મધ્યપૂર્વનાં રાષ્ટ્રમાં આ વધુ શક્યતાને કારણે અને લગભગ ૨૦ ફૂટ જેટલા ઊંચા મોજાં સુનામી નામના ભૂતકાળમાં પણ તેમનાં શહેરો કાદવ અને ઈટોમાંથી સમુદ્રમાં ઊછળેલા, માં ઈટાલી ૧૫૮૭નાં ધરતીકંપ પછી
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005147 |
| Book Title | Vishwani Asmita Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Yogesh Advertising Service Bhavnagar |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1316 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 59 MB |