Page Text
________________
સંદર્ભગ્રંથ ભાગ-૨
૨૬૩ દેશ ધરાવે છે. દક્ષિણ એશિયાના આ બધા દેશોમાં ૨૫૨ મિલિયન છે. પણ રશિયા દુનિયાનો સૌથી પ્રથમ વિશ્વની લગભગ ૨૦ કરતાં પણ વધુ વસ્તી નિવાસ નંબરને અત્યંત વિશાળ દેશ હોવાથી ક્ષેત્રફળની દૃષ્ટિએ કરે છે. ફક્ત ભારતમાં જ વિશ્વની કુલ વસ્તીના ૧૬ ૬ સરેરાશ વસ્તી ઘનતા દર ચોરસ કિલોમીટરે ૧૧ વ્યક્તિ જેટલી રહે છે. દુનિયાની અત્યંત ગીચ વસ્તીવાળા પ્રદેશો જેટલી જ છે. આમ છતાં રશિયાની કુલ વસ્તીને ૭૦ % દક્ષિણ એશિયામાં સિંધુ, ગંગા અને ઇરાવદી નદીઓના ભાગ યુરોપીય રશિયામાં વસે છે. ખીણ પ્રદેશમાં જોવા મળે છે. ગંગા નદીના ફળદ્રપ કાંપના મેદાનમાં વસ્તી ઘનતા દર ચોરસ કિલોમીટરે ૧૦૦૦ જર્મની, યુ.કે, ઈટાલી, ફ્રાન્સ, નેધરલેન્ડ તેમજ વ્યક્તિઓની છે.
બેજિયમમાં પણ વસ્તી સમૂહ ઘણે જ ગીચ છે. આ
બધા દેશોની વસ્તી ઘનતા ઊંચી જોવા મળે છે. પણ આ દરપૂર્વ અને દક્ષિણ એશિયા તથા તેની આજુબાજુ બધા દેશો વિકસિત હોવાથી એશિયાના દેશો કરતાં આવેલા એશિયા ખંડના બધા જ દેશોની વસ્તી ગણીએ વસ્તી વધારાને રોકવા વહેલાથી જાગૃત બન્યા છે. પરિણામ તે વિશ્વની કુલ વસ્તીના ૫૬કરતાં પણ વધુ વસ્તી એ આવ્યું છે કે લગભગ બધા જ દેશોમાં વસ્તી વધાફક્ત એકલા એશિયા ખંડમાં જ વસે છે. હરપૂર્વના રાનો દર ૧ જૂ કરતાં ઓછા જોવા મળે છે. દેશની જેમ જ દક્ષિણ એશિયામાં વસ્તી વધારાને દર ઊંચે જોવા મળે છે. બધા જ દેશમાં વસ્તી ૨% કરતાં (૪) પૂર્વ અમેરિકા-કેનેડા વધુ દરથી વધે છે. સૌથી વધુ વસ્તીની ગીચતા બાંગ્લાદેશમાં છે.
ક્ષેત્રફળની દષ્ટિએ કેનેડા વિશ્વના બીજા નંબરને
મોટો દેશ છે, પરંતુ દેશમાં વસ્તી ફક્ત ૨૨ મિલિયન એશિયાના આ બંને અતિ ગીચ વસ્તીવાળા દેશોમાં જ છે, જેમાંની મોટા ભાગની વસ્તી અમેરિકા-કેનેડાની ૨૦મી સદીના અણુ તથા અવકાશ યુગમાં પ્રવેશી ચૂકેલા સરહદ પર આવેલાં પાંચ મહાસરોવરોની આજુબાજુ અન્ય યુપી તથા અમેરિકી દેશોની સરખામણીમાં અહીં કેન્દ્રિત થયેલી છે. ૨૧૨ મિલિયન વસ્તી ધરાવતા અમેરિકા અ૮૫ વિજ્ઞાનિક અને ટેકનિકલ પ્રગતિ ધરાવતો વિશાળ સપ્રમાણુ વસ્તીવાળા (Optimum population) દેશ માનવસમુદાય મર્યાદિત જમીન વિસ્તાર અને તેની નિસર્ગિક ગણી શકાય. અમેરિકાની ૭૦ જ કરતાં પણ વધુ વસ્તી સંપત્તિનો ઉપગ કરવામાં કેવી રીતે આયોજન કરે છે, મિસિસિપી નદીના ખીણ પ્રદેશથી માંડીને પૂર્વ કિનારા તેમાંથી આર્થિક, સામાજિક અને રાજકીય પ્રત્યાઘાતો વચ્ચેના પ્રદેશમાં એકત્રિત થઈ છે. જો કે વસ્તી વધારાનો કેવા પડે છે અને નવી સમસ્યાઓ કેવા પ્રકારની ઊભી દર અમેરિકાને ૧ % જેટલું છે તે થોડો વધારે કહેવાય. થાય છે તેનો સતત અભ્યાસ માગી લે તેમ છે. તેમ છતાં દુનિયાના અનેક દેશોમાંથી દર વર્ષે અમેરિકા
તથા કેનેડામાં પ્રવેશતા વસાહતીઓની સંખ્યા પણ (૩) પશ્ચિમ યુરેપ
મોટી છે. અમેરિકા (યુ.એસ.એ.) હવે વધુ વસ્તી
ઈચ્છતો નથી. દેશની નિસર્ગિક સંપત્તિને વિકાસ કરવા આ પ્રદેશમાં આવેલા આઠ મુખ્ય દેશોમાં ૩૧૫
માટે પૂરતી વસ્તી છે. પણ કેનેડાના વિકાસ માટે જે મિલિયન જેટલી વસ્તી રહે છે જે અન્ય દેશોની સાથે
વસ્તી જોઈએ તેના કરતાં ઓછી છે. કેનેડાની નસંગિક ગણીએ તો દુનિયાની કુલ વસ્તીના ૨૦ વસ્તી નિવાસ
સંપત્તિનો પુરતો ઉપયોગ કરવા માટે વધુ વસ્તી જ કરે છે. યુરોપમાંનો વધુ ગીચ માનવ વસ્તીવાળ પ્રદેશ
આવકારદાયક છે. જેને પહોળા ભાગ પશ્ચિમ યુરોપના એટલાંટિક કિનારે આવેલા જિબ્રાલ્ટરથી માંડીને ઉત્તરમાં સ્કોટલેન્ડ સુધી (બ) મધ્યમસરની વસ્તીવાળા પ્રદેશ ફેલાયેલો છે અને ત્યાંથી તે ભૂમિખંડમાં વધુને વધુ ઊડે મધ્ય રશિયામાં ૪૮૦૦ કિલોમીટર સુધી જતાં સાંકડો એક તરફ અતિ ગીચ વસ્તી અને બીજી તરફ આછી બને છે. મુખ્ય આઠ દેશે સિવાય અન્ય દેશોનો સમાવેશ કે નહીંવત્ વસ્તીની વચ્ચે મધ્યમસરની વસ્તીવાળા પ્રદેશ કરીએ તે કુલ ૨૯ દેશોની વસ્તી મળીને ૭૦૫ મિલિયન આવેલા છે, જેમની વસ્તી ઘનતા સોમાં કરતાં વધુ વસ્તી થાય છે, જેમાં ફક્ત રશિયાની વસ્તી ચોરસ કિલોમીટરે ૧૦ થી ૬૫ વ્યક્તિની હોય તેવા
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005147 |
| Book Title | Vishwani Asmita Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Yogesh Advertising Service Bhavnagar |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1316 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 59 MB |