________________
૨૭૦
એશિયાની ભૂમિકા સાથે ભારતીય અસ્મિતા -ભાગ-૨
સંસ્કૃતિ” તથા વિદેશી (અરબ્બી અથવા ઇરાની) સંસ્કૃતિ સ્ટાલિનના રૂસમાં મોટું અંતર પડી ગયું છે. પ્રાચીન સમયમાં સમજે. જે એમ નથી તે જ્યાં જ્યાં મુસ્લીમે છે ત્યાં સર્વત્ર રાજા-રાજા લડતા. અત્યારે પ્રજાતંત્રના નામ પર યુદ્ધ ફાટી એક જ સંસ્કૃતિ હોવી જોઈએ પણ આવું નથી. ચીનના નીકળે છે. રશિયાની જારશાહી ગઈ તે તેના સ્થાને રશિયાને મુસ્લીમોની ચીની સંસ્કૃતિ છે. અફઘાનના મુસલમાનોની અફ- વર્ગવાદ આવ્યો જર્મનની કેશરશાહી ગઈ તો તેને સ્થાને રાષ્ટ્રીય ઘાની સંસ્કૃતિ છે. કબાયેલી પઠાણ પણ પિતાની જુદી સંસ્કૃ- વાદ આવ્યું જે નાજીવાદ કહેવા અત્યારે તે તે પણ નષ્ટ થઈ તિને ગર્વ લ્ય છે. હા પરતંત્ર ભારતમાં મુસલમાનેએ જર્મનના ચાર ટુકડા થઈ રહ્યા છે. જર્મનમાં પ્રજાતંત્ર રહ્યું પણ અરઓ તથા ઈરાનની સંસ્કૃતિ અપનાવી લીધી.
હિટલરના સમયમાં તે પૂરેપૂરૂં અતંત્ર થઈ ગયું. રશિયામ ભારતની એક જ સંસ્કૃતિ છે જે “ભારતીય સંસ્કૃતિ”
વર્ગવાદ રહેવાથી પણ સ્ટેલિનના સમયમાં સર્વથા એતંત્ર કહેવાય છે. ભારતનું નામ મુસલમાનેએ હિન્દુસ્તાન રાખ્યું તે ત્યાંની જનતાને હિન્દુ કહ્યા ત્યારે તેની સંસ્કૃતિ પણ હિન્દુ આ રીતે પ્રજાતંત્રનું નામ લઈ એકતંત્ર ચલાવામાં સંસ્કૃતિ કહેવાવા લાગી. એટલે ભારતીય સંસ્કૃતિનું જ બીજું
આવે છે. ઈગ્લેન્ડમાં પ્રજાતંત્ર છે પણ ત્યાં વૈશ્ય પ્રધાન નામ હિન્દુ સંસ્કૃતિ છે.
મુડીવાદને આધીન રહ્યા છે. અને અત્યારે સમાજવાદ પ્રપળ * અંગ્રેજી રાજ્ય અંગ્રેજી શિક્ષા દ્વારા તથા ધર્મના થઈ રહ્યો છે. અમેરિકાની પણ આવી દશા છે. પણ તે પ્રચાર દ્વારા આપણી સાસ્કૃતિને ઉડાડવાનું ચાલ્યું, ખૂબ પ્રયત્ન સામ્યવાદ તથા સમાજવાદથી સતર્ક રહે છે. અને ક્રાઈને કર્યા પણ લેકેની જાગૃતિએ હરાવેલ છે.
કેઈ રૂપમાં ત્યાં પણ એક તંત્ર ચાલે છે. કોઈપણ રાજ્યને સંબંધ ધર્મથી ન હોય તેને બિન
જે પ્રકારને વર્ણવાદ અથવા સામ્યવાદ રશિયામાં પ્રચલિત સાંપ્રદાયક રાજ્ય કહેવાય. પણ કેઈપણ રાજ્ય સંસ્કૃતિ શૂન્ય છે તે દોષરૂણ પૂર્ણ છે. અધૂરો છે. ત્યાં શુદ્ર વગે બીજા વર્ગને થઈ રહી શકે નહિ ! જે દેશનનું રાજ્ય શાસન પિતાની દબાવી રાખ્યો છે. જર્મન સમાજવાદમાં ક્ષાત્ર શકિતને એટલી સંસ્કૃતિને મહત્વ ન આપે તેને અનાદર કરે તે રાજ્યને પાયે પ્રધાન દેવામાં આવી હતી કે બીજે વગ દબાયેલું રહે. વધુ ઉંડે નહિ હોય.
ઈ.ન્ડમાં વૈશ્ય સમાજ એટલે પ્રબળ રહ્યો કે અન્ય વગ હિન્દુ સંસ્કૃતિ અને ધર્મ
માથું ઉંચકી ન શકો. આ રીતે પાશ્ચાત્ય સમા ૮માં ન ચારે સુદર્શનસિંહજી વર્ણ યથારૂપમાં રહ્યા અને નવી યથાર્થ રૂપમાં કામ કરી શકતા
એટલા માટે અધ્યાત્મ શૂન્ય પાશ્ચાત્ય ભૌતિકવાદ સમાજમાં સત્ય, અહિંસા, અસ્તેય અસ્તેય અને બ્રહ્મચર્ય તેમના
બધા પ્રકારનાં સાધન, સામગ્રી, એશ્ચર્ય હાવા થી પણ સાચા ત્યાગ વિગેરે સાર્વભૌમ ધર્મ છે. કેઈ આચાર્યે એક ઉપર
અર્થમાં સૂખી નથી. પાશ્ચાત્ય જગત બધા સુખોના કેન્દ્ર ભાર મૂકો કેઈએ વળી બીજા ઉપર ભાર મૂકો. સમાજની
ઈશ્વરને ભૂલી ગયા છે તે કર્મફળની મિંમાંસામાં વિશ્વાસ વિકૃતિઓ દૂર કરવા માટે જે સાધન પર બળ દેવાની જરૂર
રાખતા નથી. તેણે ઈશ્વરીય ન્યાય દંડને પિતાના હાથમાં હતી તેણે તેને પ્રધાનતા આપી. કેઈએ એવું નથી કહ્યું કે
રાખ્યો છે તેના અધ્યાત્મતત્વ ગમતું નથી. તેઓ વિજ્ઞાન પર આ ન ધમ ચાલી રહ્યો છે. શાસ્વત ધર્મનું ઉદઘાટન પુનઃ
વધુ ભરોસ કરે છે ત્યાં સુધી તેને સાચુ સુખ ક્યાંથી મળે સ્થાપનની જાહેરાત જ બધુ કરે છે. નવીન ધર્મ હોય પણ કેવી રીતે! જ્યારે માનવ જ પ્રાચીન પ્રાણી છે. અગ્નિમાં શું
તેને બધે વિશ્વાસ વીજળી અને વરાળ ઉપરજ છે કોઈ નવીન ધર્મ પિદા કરી શકે છે? જે મનુષ્યનાં સર્જન એટલા માટે યુરેપ નષ્ટ થઈ રહ્યું છે. અને એટલા માટે. હાર છે. તણ તને આદિકાળથી જ ધમ આખ્યા છે. ભાણના અમેરિકા સુખી નથી. એટલા માટે રશિયા હાથ-પગ પછાડી ધમ સ્વાદપણુ જ્યારે વિકત થાય છે. ત્યારે પાણીને શુદ્ધ રહ્યું છે. અને એટલા માટે ફ્રાન્સ નષ્ટ-ભ્રષ્ઠ થઈ રહ્યું છે. કરવું પડે છે. તેમ મહાપુરૂષાએ માનવની વિકૃતિઓને શુદ્ધિ તેને કેઉ ઉપાય સૂઝતું નથી અત્યારે તે ભારત તરફ નજર કરવાનો પ્રયત્ન વારંવાર કર્યો. આ બધા પ્રયત્નના પરિીમ ' એ છે ને ?
કરે છે. જે તે સંસાર સુખને ચાહતા હોય તે તેણે ભારત જે સ્વરૂપને પ્રગટ કરે છે તે વાસ્તવિક ધર્મ છે. તેનાથી તેને *
તરફ આવવું પડશે ! ભારતીય સમાજની રચના જે તત્વ પર સનાતન ધર્મ કહે છે. સમસ્ત ધર્મો તેના કઈને કઈ અંશથી
થઈ તે તત્વ પર સમાજની રચના કરવી પડશે. પ્રગટ થાય છે તેનાથી જુદો કઈ ધર્મ નથી. ! હિન્દુ સંસ્કૃતિ અને પાશ્ચાત્યવાદ
માનવ સંસ્કૃતિ આચાર્ય નરેન્દ્રદેવજી શાસ્ત્રી વેદતીર્થ
શ્રી. ભગવાનદાસજી કેલ. યુરોપીય પ્રથમ મહાભારતના સમયમાં રશિયામાં પ્રાચીન કાળમાં વાહન વહેવાર નહિ અને તેને કારણે ક્રાંતિ થઈ હતી. ત્યારના લેનિનનાં રૂસમાં અને અત્યારના એક જાતિને બીજી જાતિ સાથે સંપર્ક ઘણે ઓછો થતો દરેક
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org