Bharatiya Asmita Part 2

SR No.: 005145
Original Sutra Author: N/A
Author: Nandlal B Devluk
Publisher: Yogesh Advertising Service Bhavnagar
Publication Year: 1976
Total Pages: 1042
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 48 MB

Page 168

સ્મૃતિ સંદર્ભ ગ્રંથ
૧૬૪ જાની દુનિયાના તમામ દેશની ભાષાઓમાં પંચતંત્ર એક કલીલહ વ દિગ્નનું ફારસીમાં ભાષાન્તર કર્યું તે તથા તેના અથવા બીજા સ્વરૂપે સ્થાન પામેલું છે. ધર્મગ્રન્થ નહિ એવા પરથી હાજરી સન ૩૮૦માં થયેલું સુલતાન મહમુદ (ગઝકઈ પણ બીજા પુસ્તકને આટલે પ્રચાર અને વંશ વિસ્તાર નવી)નું પદ રૂપાંતર ઉલ્લેખનીય છે. ઉપરાંત “હિજરી સન થયાનું ઉદાહરણ વિશ્વસાહિત્યના ઇતિહાસમાં મળવું મુશ્કેલ ૫૧ પમાં (ઈ. સ. ૭૫૦) ગીઝનીના મહેમુદને પુત્ર મસાઉદ છે.” (“પંચતંગ” સંપાદક અને અનુવાદક બે ન. સાંડેસરા, અને તેના પુત્ર બહેરામે પોતાના એક વિદ્વાન અબુલમાલા ઉપોદુઘાત પૃ-૧)
નસરૂલા સસ્તુફિ પાસે મૂળ અરબી ઉપરથી વેદપાઈ વિદ્યા
પતિ ? ) ના ગ્રંથને નવેસરથી તરજૂમો કરાવ્યો. અને તેનું પંચતંત્રને દિગ્વિજય --
નામ “કલીલાદમના રા—” ( શાસ્ત્રી પ્રાણજીવન હરિહર, પંચતંત્રની કથાઓ જેટલો જ રસપ્રદ છે એ કથા- પંચતંત્ર', પૃ. ૧૫) આ ભાષાન્તર કિલષ્ટ મુલાં સેન એને વિશ્વમાં ફેલાવાને ઇતિહાસ, પંચતંત્રના દિગ્વિજયની વાએઝ શાહે કામગાર સુલતાન હસેનના સેનાપતિ અમીર શેખ કથાનો પ્રારંભ ઈ. અ. ના છઠ્ઠા સૈકાના મધ્યભાગથી થાય છે. અહમદ ઉર્ફે સહેલીની ઈચ્છાનુસાર તત્કાલીન સહેલી ભાષામાં ઇરાનના ખુશરૂ નૌશીરવાં (ઈ. સ. પ૩૧થી ૧૭૯) ને વિદ્વાન એક ભાષાન્તર કર્યું અને તેણે પિતાના આશ્રયદાતા અમીરનું વૈદ્ય બુઝે ભારતમાં આવી પંચતં ને ગ્રંથ ઉતારી ગયેલું નામ ચિરંજીવ રાખવા ગ્રંથનું નામ કલીનાહ વદિસ્નાહને અને નૌશીરવાને સાદર ભેટ કરેલી. નૌશીરવાએ ખુશ થઈ
- સારા ભેટ ધરે ની નૌશીરવાએ ખશ થઇ બદલે “અનવારે સહેલી” રાખ્યું. આર્થર એન ટાસ નામના પિતાના મંત્રી મિહીરને તેનો પહેલવી અનુવાદ કરવા અંગ્રેજ, ‘અનવારે સહેલીનું અંગ્રેજી ભાષાન્તર કર્યું છે. અકઆજ્ઞા કરી અને બર્કોની વિનંતીથી અનુવાદના પ્રારંભમાં બરે પણ અબુલફસુલ પાસે તેનું “આયારે દનેશ” નામે સરળ નૌશીરવાનું નામ અને જીવન ચરિત્ર મૂકવામાં આવ્યાં. આ ફારસી રૂપાંતર કરાવ્યું. પહેલવી અનુવાદ આજે પ્રાપ્ય નથી. પરંતુ ઈ. સ.ની આઠમી
સાયમન સંથ નામના એક ગ્રીક વિદ્વાને ઈ.સ.ના ૧૧ સદીમાં પંચતંગના પહેલવી અનુવાદ પરથી અરબી અનુવાદ
મા સૈકામાં “કલીલહ વ દિગ્નહુ” નું ગ્રીક ભાષાંતર કર્યું ત્યા કરનાર ઈબ્નલ મુકદ્વફા તથા “શાહનામા’ના કર્તા ફિરદૌસીએ
રથી પંચતંત્રને પ્રચાર પશ્ચિમમાં શરૂ થાય છે. ત્યાર પછી આપેલા વૃત્તાંતે પરથી તેના સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ મળે છે. પંચતંત્ર
ઈનુલ મુઝફફાના ભાષાન્તર પરથી ઇ.સ.૧૧૦૦ આસપાસ ના આ પહેલા અનુવાદને રોચક વૃત્તાંત Ocean stories
રેલીજેએલ નામના એક યહુદીઓ પંચતંત્ર યહુદી ભાષામાં vol Iની પ્રસ્તાવનામાં સર ઇ. ડેનસને રોશે આપેલા અલધા.
ઉતાર્યું અને કાપુઆના એક યહદી જેને (John of Capa) બીબીના અંગ્રેજી અનુવાદ પરથી જાણવા મળે છે.
ઈસ. ૧૨૬૩થી૧૨૭૮ વચ્ચે લેટીન ભાષાન્તર કર્યું જેના પરથી પંચતંગ પહેલવી અનુવાદ પરથી ઈ. સ. ૭૫૦ ના
એન્ટર ન ફેર (Anton von pforr)નામના એક જર્મને અરસામાં ઈબ્નલ મુકફાએ તેને અરબી ભાષામાં અનુવાદ Das Buch der Beispiledes alten weisen' 172 કર્યો તેના પરથી રૂડાકીએ અમીર નમ્રઈગ્ન અહમદ (સામા- જર્મન રૂપાંતર ઈ.સ. ૧૪૮૩માં કર્યું તેના પરથી ડેનીશ દિ0ના ડમી તેનો કારસી અનવાદ કર્યો ત્યાં સુધી એ આઈસ લેન્ડીક અને ડચ અનુવાદો થયા. ઇ.સ. ૧૫૫૨માં ગ્રંથ ઈરાનના સાનિયન રાજાઓના કાળજી પૂર્વકના રક્ષ- વેનીસના એ.એફ. ડેનીસે લેટીન પરથી પંચતંત્રનું ઇટાલીયન ણમાં રહેલે. પંચતામાં આવતા કરકટ અને દમનક પરથી ભાષા•તર બે ભાગમાં બહાર પાડયું અને તેના પહેલા ભાગનું ઈઝૂધ મકકકા એ પોતાના અનુવાદનું નામ” કલીહ વ સર થોમસ નાર્થે ઇ.સ.૧૫ ૭૦માં અંગ્રેજી ભાષાન્તર કર્યું. દિલ્મ રાખ્યું. પંચ નંગના પહેલવી અનુવાદ પરથી ઇ. સ. આમ પહેલવીમાંથી થયેલા સીદીયાઈ અનુવાદ (ઇ.સ. ૫૭૦) પ૭૦ની આસપાસ એ કૃતિને કોઈ વિદ્વાને જૂની સીરીયાઈ પછી બરાબર એકહજાર વર્ષે પંચતંત્ર અંગ્રેજીમાં આવ્યું. ભાષામાં પણ ઉતારી છે. ઈ. સ.ની અઢારમી સદી સુધી હિંદ સાયમન સેના ગ્રીક રૂપાંતરને બલગેરિયન અનુવાદ કઈ તે બહારની ભાષાઓનાં મળતા પંચતંત્ર ના ભાષાન્તરે, રૂપાન્તરો અજ્ઞાત લેખકે ઈ.સ.ના ૧૨મા સેનામાં અથવા તેરમા સૈકામાં મુખ્યત્વે પહેલવી અને અરબી ભાષાને આભારી છે. કર્યો છે. પાછળથી એ થીક રૂપ તરપશ્ચિમ યુરોપમાં પણ જાણી મુકકકાએ “કલીલન્ડ વ દિનૃહમાં પંચતંગના પડ લવી અને તું થયું અને સાળમાં સકા પછી તે લેટિન ઇટાલિયન અને વાદમાં ન હતી એવી કેટલીક વાર્તાઓ અરબી સાહિત્યમાંથી જર્મનીમાં તેને વાર વાર ભાષાંતરો રૂપાંતરો થયા છે. ઇ. સ. ૧૫૪૦ ઉમેરી. આ આ શરૂઆતના અનુવાદો પરથી પંચતંત્રનો પ્રચાર
આસપાસ અલીશેલેબી બેન સેવેહ નામના એક ગહસ્થ ૨૦વર્ષ એશિયા, આફ્રિકા અને યુરોપમાં જઈ જગતના અનેક દેશોમાં ને એમ લઈ પંચતંત્રનું સુકી ભાષાન્તર બહાર પાડયું. એ તકી યે. અને તે વિશ્વનો એક અતિલોકપ્રિય ગ્રંથ બન્યો. ભાષાંતર પરથી ખ્યાલન્દ અને કાટડો એ ફેન્ચ ભાષાન્તરે કર્યા
ઈ.સ.૧૭૦૯માં “કલીલહદિસ્નેહુ” પરથી“Les crns ilsettes છે. પંચતંત્રના અન્ય એશિયાઈ અનુવાદોમાં સામાની Maximes de pilpay philosophe audien Sur les શના નસરબીન અહમદની આજ્ઞાથી અબુલ હસને અરબી divers etats dela vie” એવા લાંબા લચક શીર્ષક સાથે
રોપમાં પણ જાણ
અને સોળમા રીકા પછી
વાઓ અરબી સાડિયાં
Jain Education Intemational