________________
સ્મૃતિ ય
ગએલી કે એવી રીતની થઇ ગયેલો જોતાં જોઈ શકાય છે કે આ જ રસ્તે તેએ ઉપર ચઢયા હશે. તે એના ખારાકમાં કળા, પાંદડાં, અને કાયા દોષ છે. પાંદડાં ઉપર પડેલા કે હાથમાં તેમાં ઝાકળનાં બીંદુએ તેએ પીએ છે. જેમ સૂર્ય પ્રકાશ વધતા જાય ને જેમ જેમ તેને ગરમાવેા મળતા જાય તેમ તેમ તે હાઉલી ગ–એક પ્રકારના અવાજ શરૂ કરે છે. એક વાંદરા શરૂ કરે ને બાકીના કુરબનો તેને શ્રી1 ચો એક કહેબ બીન કુટુબને આ પ્રમાર્ગે દાઉંલીંગ કરીને બોલાવે છે. આમ સારૂં જંગલ હુલાક વાંદરાના હુક હુકના અવાજથી ગાજી ઉઠે. મધ્યાનના સમયે કોઈ છાંયાવાળા ટકરીના ભાગામાં આરામ કરે છે. ફરી પાછા સાંજના વખતે ખારાક રોવે ને અવાજ કરે. પરંતુ સાંજના જરા એછે. અવાજ કરે છે. સામાન્ય રીતે એક નરને એક માદા હોય છે. આ વાંદરાએમાં એક માદાને તલ્લાક આપી બીજી માદા કરેછે કે નિહ. તે બે કાંઈ નવામાં નથી. તેમજ ભા વાંદરાની જાતમાં નવાં કુટુંબે વીતે ગયા છે તે પણ જવામાં આવ્યુ નથી. હવે વાંદરાની વનમાં માદા માનાં ચાંની ખૂબ જ સંભાળ તે સમળ્યો રાખે છે. સંવનનકાળ વર્ષાઋતુનો શરૂઆતના હાય છે. ડીસેમ્બર–માર્ચમાં શીયાળાની ઠં`ડીઋતુમાં સામાન્યરીતે હલેાક વાંદરા બચ્ચાને જન્મ આપે છે.
Macaque
મેકે તરીકે ઓળખાતા વાંદરાની ચાર જાતેા થાય છે :—
(I) The Bonnet Macaque તેનું શા નામ છે. Macaca radiya ( Geffroy )
(II) The Rhesus Macaque શા. નામ Macaca tulutta (Zimmerman }
(iv) The Long Tailed Macaque શા Macaca Silenus (Linnalus)
Langur :~
લંગુર તરીકે ઓળખાતા વાંદરાની ત્રણ જાતે થય છેઃ
જે કુળને અગ્રેજીમાં Falidae ફેલીડી કહે છે આ કુળશિકારી -- પ્રાણીએ એટલે કે જે પ્રાણીઓને Carnivora તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તે કુળમાં સૌથી અદ્રસ્યાને આવે છે. કાનિ વારા એટલે માંસાહારિ પ્રાણીએ. શિકાર કરતાં બીજા પણ કેટલાંક પ્રાણીઓ છે કે જન્મોના દાતાની રચના-માંદાદે બારાક
(III) The Assamese Macaque Macacaassamm- માટે બરાબર બંધ બેસતી નથી ડાતી જ્યારે કેટલાં એવાં શિકારી sis (Merlelland)
પ્રાણીઓ પણ છે કે જેના પર હુમલો કરવાના એક સાધન તરીકે તદ્ન નકામા જેવા હોય છે. એટલે કુદરતે-પંજાની તથા દાંતની રચના-3 જેનાથી શિકાર કરાએવા વર્ડિયા ભારતા પ્રાણીને બરાબર પંજામાં ફટકાથી ઉપર જણાયુ તેવુ કરવા માટે તથા દાંતાની રચના–માંસને ચીરા-ને કાપવા-તે તે પ્રમાણે કરીને ખાવા માટેની રચના ફક્ત બિલાડી અને તેનાં કુટુંબી પ્રાણીઓમાં જ આપી છે. એટલે માંસાહારી પ્રાણીમાં પંજાની તથા રચનામાં—સૌથી સર્વોપરી છે એટલુ જ નહિ પરંતુ ચપળતામાં ખુબસુરતીમાં તથા તકાતમાં પણુ આ કુળના પ્રાણીએ સર્વાપરી છે. બિલાડીના શરીરના બધા તથા તેના શરીરની રચનાજ ઝડપથી શિકાર કરવાની -શિકારને મારવાની અને તેને મારી નાખ્યા પછી ખાવાની વગેરે ક્રિયાએ શિકારી પ્રાણીઓમાં-ફક્ત-બિલાડી ને તેના કુળમાં આવતાં ભીન પ્રાણીઓને જ ખપી છે. આ સમગ્ર કુળ કે બીક પી પણી સ પ્ર કિકતા છે. પરંતુ તે બધા અહિંયા ક્લેખ કરવા તે બધાને છે. એટલે આપન્ને સીધા - બિલાડી અને તેના કુળમાં ભાવનાં પ્રાણીઓ વપરજ ખાવી એ
નામ
(I) The Common Langur શા. નામ Semno− pithecus entellus (Dufresne)
(2) The Copped Langur શા. નામ Trachypithecus Pileatus (Blyth)
Kasi
(3) ત્રીજી તે તે “The Nilgiri Lanur થા નામ નું johnii (Fisch) આ ત્રણ પ્રકારના લંગરમાં પડી જાનથી સ્થાપશે બુધા પરિચિત છીએ. અમદાવાદ એટલે ગુજરાતમાં જે કાળા
Jain Education International
૩૧
મેના લાંબી પૂ’ડીવાળા વાંદરાઓ નન્હેં પડે છે તે આ કાંપન લંગુર છે જેને આપણે હનુમાનજીના અવતાર તરીકે પણ માનીએ હોએ,
Loris :
ત્યાર પછી બેરીસ તરીકે તણીના વાંદરાની બે ખાતા થાય છે. (i) The Slow Loris શા. નામ Nyericebas Coucne (Bodlaert)
(ii) The Slender Loris શા. નામ Loris tardigradius (Linnacus)
આ પ્રમાણે આપણા ભારતના ઉપખંડમાં ઉપર જણાવ્યા તે નવ પ્રકારના વાંદરાઓની જાતેા થાય છે.
હવે આપન્ને ભિન્નાડી અને તેના કુટુબી પ્રાણી વિષે જાણ્યા પ્રયત્ન કરીએ :–
આપને બધાને કદાચ નવાઈ લાગરી મેં ગીરમાં થતા વનજ-સિક-ભગાળામાં વખતે મેગાસ-વાય- દિપડા એ બાપા ઘર ઘરમાં વામાં બાવતી- બિલાડીના કુટંબના પ્રાણી છે એટલે બિલાડી નાની કે મારી બધા એક જ કુળના (Family) પ્રાણીઓ છે.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org