________________
૩૫૦
ભારતીય અસ્મિતા
શ્રી દેવીકારાણીએ એમાં ભૂમિકા કરી દરમિયાન એરીચ પામર દેર મા દિગ્દર્શકો ને ગીતલેખકો પણ મોટાં વેતને મેળવવા એકમમાં તાલીમ લીધી બોલપટ આવ્યા ભારતીય સહઉત્પાદનને લલચાયા. પ્રશ્ન રહ્યો નહિ. શ્રી હિમાંશુ રાયની જર્મન કાદિને અચાનક અંત આવ્યો પરંતુ ઈંગ્લેન્ડમાં આવકાર મળે ફરી આંતરરાષ્ટ્રીય
- ઈસ્વીસન ૧૯૪૧ મુંબઈ એ એકસઠ ચિત્રોનું ઉત્પાદન કર્યું સહ ઉત્પાદનનું સાહસ ખેડયું “કામ”ને આરંભ થયે શ્રી હિમાંશુ પણ મોટી કંપનીઓને કાબુ એાસરતો ગયે. રોય ને શ્રી દેવિકા રાણીએ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી.
યુદ્ધની ઓળા ઇસ્વીસન ૧૯૩૪ જાન્યુઆરીની સત્તાવીસમી તારીખ કમ”ની હિન્દી આવૃત્તિ મુંબઈમાં રજુઆત પામી ભારતીય મૂડી રોકનારના
ઈસ્વીસન ૧૯૩૦ થી ૧૯૪૦ તંત્ર પરિસ્થિનિનો ગાળે. દ્વાર ફરી એમને માટે ખુલ્લા થયા બોમ્બે ટોકીઝ લિમિટેડની રચના :
ઈસ્વીસન ૧૯૩૫ ગ્રેઈટ બ્રિટને ઈડિયા બીલ પસાર કર્યું. ઈસ્વીસન થઈ ટુડિયો બંધાયો અદ્યતન સાધન સામગ્રી ખરીદી ઈસ્વીસન
૧૯૩૭ માં નવી સરકાર અસ્તિત્વમાં આવી. ગાંધીજીના સ્વાતંત્ર્ય ૧૯૩૫ ફ્રેન્જ ઓસ્ટીન જોડાયા. બોમ્બે ટોકીઝ લિમિટેડના હિન્દી
સંગ્રામની સંખ્યાબંધ વૃતફિલ્મ ઉતારવામાં આવી. ફિલ્મ ઉપાદનને પ્રવાહ ચાલુ થયો વર્ષે ત્રણ ચિત્રો ઉતારવાનો કાર્યક્રમ
ઉપાદકોએ રાષ્ટ્રીય મહાસભાનાં પ્રતિકોનો સમાવેશ કર્યો. પાશ્વ ઈસ્વીસન ૧૯૩૭ સાવિત્રી’ હિન્દીમાં રજૂ થયું ઈસ્વીસને ૧૯૩૬
માં અચના સંગીતના સોદો સંભળાયા. રાષ્ટ્રગીતની માં “અછૂત કન્યા’ સામાજીક બોલપટનું નિર્માણ થયું.
કડીઓ ગવાઈ ઈસવીસન ૧૯૩૯ ના સપ્ટેમ્બરની બીજી તારીખ બોલપટના પ્રથમ દશકા દરમિયાન બે પ્રવાહો કામ કરતા.
ભારતના વાઈસરોયે જર્મની વિરુ યુદ્ધ જાહેર કર્યું ઈસવીસન પ્રત્યેક ભાષાવિસ્તાર પોતાનાં આગવાં ઉત્પાદન કેન્દ્ર વિકસાવતાં,
૧૯૪૦ સરકારે “ફિલમ એડવાઈઝરી બોર્ડ ” ની રચના કરી. એથી પ્રાંતિય અમિતા પોખાતી. સ્વીકાર્ય સ્વરોચ્ચાર ને નિષ્ણાત
સરકારે વૃત્તબેટ લપેટ તૈયાર કરવાનું કામ આરં. વેન્ટીએચ બુદ્ધિ પ્રયોગે યોજાતા, નવા નવા સિને તારકે પ્રગટતા, આમ
સેચુરી ફોકસે બ્રિટીશ મુવીટોન ન્યુઝ રજૂ કરવા માંડી, ભારતીય બંગાળી ઉત્પાદનનો ઈજારે કલકત્તાએ લીધે. મુંબઈ પૂના કોલ્હાપુરે
પ્રશ્નોનાં ખાસ બેલપટ પણ તૈયાર થયા. “ઈડિયન ન્યુઝ પરેઈડ મરાઠી ઉત્પાદનનું કાર્ય ઉપાડી લીધું દક્ષિણ ભારતમાં તામીલ ને
નવું નામકરણ થયું “ઇન્ફર્મેશન ફિમ્સ ઓફ ઈંડિયા. દસ્તાવેજ તેલગુન સંધ જામ્યો. તામીલ વિસ્તારનું કેન્દ્ર મદ્રાસ, આમ
ચિની રજૂઆત ફરજીયાત કરવામાં આવી. કલકત્તા મુંબઈ ને મદ્રાસ, ત્રણ મુખ્ય કેન્દ્ર બની રહ્યા. આમ પોતાની
ઈસવીસન ૧૯૪૦ ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિ વધી. થિયેટરમાં ગીર્દી ભાષાની ખાસ સુવિધા હોવા છતાં દરેકનું લક્ષ્ય હિન્દી બજાર
જામવા લાગી. ફિલ્મ ઉદ્યોગમાં કાળાંબજારે પ્રવેશ કર્યો. ઈસ્વીસન પર જ રહેવા પામ્યું.
૧૯૪૨ ગાંધીજી અંગેનાં વૃત્તપત્રો પર કડક પ્રતિબંધ મુકાયે છતાં ઈસવીસન ૧૯૭૫ ફિલ્મ જગતમાં વિશ્વાસનું વાતાવરણ પ્રગટયું. ફિ૯મ ઉપાદન કુદકે ને ભૂસકે આગળ વધ્યું. કાચી ક્રિમની તંગી એણે વ્યવસ્થિત ઉદ્યોગને સ્વાંગ ધારણ કર્યો. “મોશન પિકચર વરતાઈ. સરકારે વિતરણ કાર્ય હાથમાં લીધું. પ્રત્યેક ફિલ્મની સોસાયટી ઓફ ઇન્ડિયા’ અસ્તિત્વમાં આવી, પ્રાંતિય મંડળીઓ પણ લંબાઈ અગિયાર હજાર ફુટ કરાવી. દર ત્રણ ફિલએ એક યુદ્ધ આકાર પામી, દરેકને પોતાની પ્રયોગશાળા હતી. પોતાના સ્ટેડિયો પ્રયાસની ફિલ્મ તૈયાર કરે તો જ કાચી ફિલમ મળે. પરિણામે હતા. પિતાનાં થિયેટર પણ હતાં.
ડોકટર કેનિસની યાત્રા” જેવું રસિક ને સફલ બોલપટ મળ્યું. મામ્બે ટોકીઝ સ્ટાફનાં બાળકો માટે શાળા પણ ચલાવતી. નટો
એના લેખક ખ્વાજા અહમદ અબ્બાસ પ્રકાશમાં આવ્યા. માટે તાલીમ શાળા પણ હતી. તિહાસિક પાકોનું સંગ્રહરથાન ને માર્ગદર્શક પુસ્તકાલય પણ વિકાસ પામ્યું. ત્રણ હજાર પુસ્તકોને
અમ્બાસ અલીગર યુનિવર્સિટીને ગ્રેજ્યુએટ જીવનભર પત્રકાર હસ્તપ્રતો સંગ્રહવામાં આવી. “પ્રભાત'માં પોતાનું પ્રાણી સંગ્રહાલય
બોએ કેનિકલમાં નોકરી કરી બોમ્બે ટોકીઝની પબ્લીસીટી પણ હતું. ‘સ્વીમીંગ પુલ પણ બનાવ્યો હતો. ન્યુ ચિટસ અદા- સભા
મગ પલ પણ બનાવ્યો હતો , એ અદા સંભાળી. ક્રોનિકલના ફિલ્મ સમીક્ષક બન્યા. કેનિકલની રવિવારની કારેને ઘોડેસવારીની તાલીમ આપતું ઉત્પાદક ને દિગ્દર્શકનું સ્થાન આશા ની 12 કે
આવૃત્તિને તંત્રી બન્યા કચરાતા પત્રકારનું જીવન દાખવતું બેલપટ મહત્વનું હતું. ત્યારે અદાકારોનું માસિક વેતન સાઠ રૂપિયાથી નયા સંસાર’ નું નિર્માણ કર્યું, પ્રગતિશીલ કથા વસ્તુ બેલટોની ત્રણ હજાર રૂપિયા સુધી પહોંચ્યું હતું.
નવી દુનિયાં અસ્તિત્વમાં આવી. યુદ્ધ પ્રયાસનો ગૂંચવણ ભર્યો
કોયડે ઉકેલતું “કટર કટનીસની અમર કહાણી” રચાઈ શ્રી હિમાંશુ રોય એક વિરાટ કૌટુમ્બિક મંડળીને ઉત્સાહી સ્વ
બ્રિટીશરોએ એને યુદ્ધ પ્રયાસ લગે રાષ્ટ્રીય મહાસભાએ એનું પતિ હતો. પરંતુ ઈસ્વીસન ૧૯૪૦માં એમનું અવસાન થયું.
હમદર્દી પ્રેરક કાર્ય વધાવ્યું. ચિનાઈ યુદ્ધ ટુકડી હોવાથી ઈસ્વીસન ૧૯૪૦નું વર્ષ આબાદ હતું. નવી મૂડીનો પ્રવાહ સામ્યવાદીઓએ આવકારી. અમેરિકાને પણ રસ પડ્યો યુનાઈટેડ ચાલુ હતો નવા ઉત્પાદનો રાફડો ફાટ. સિતારકેને ચિત્રદીઠ ટેઈટસનાં આર્ટ ચિયેટરોમાં રજુઆત પામી. આમ એને પુરસ્કાર આપવાની પ્રથા આરંભાઈ તેથી સ્વતંત્ર અદાકારીને છૂટો સર્વપક્ષીય આદર મળ્યો.
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org