________________
સ્મૃતિગ્રંથ
૧૧૧
દસકામાં જ યુવાને એ હામ ભીડી છે. તે હરોળમાં શ્રી પટેલને
શ્રી રમણીકલાલ ભોગીલાલ શાહ મૂકી શકાય કારણ કે ધંધા અંગેના ઊંડા અભ્યાસને લઈ નાની ઉંમરમાં ઠીક ઠીક પ્રગતિ સાધી શક્યા છે. તાજેતરમાં પિટરીઝ શ્રી રમણીકલાલભાઈ શાહ જે બહુધા શ્રી બકુભાઇના નામથી ઉદ્યોગ સેવન્ટ એકટ્રેકશન પ્લાન, બીડી પત્તા તથા તમાકના જાણીતા છે. તેમને જન્મ અમદાવાદમાં સને ૧૯૧૮માં થયા. વ્યાપારમાં કામગીરી કરી રહ્યા છે. ઓરિસ્સા રાજ્યમાં ચાલતી ગુજ. મેટ્રીક સુધી અભ્યાસ કરી પિતાને પગલે ચાલી તેમણે પણ કાપડના રાતી રાજ સંસ્થાઓની સ્થાપના અને સંચાલનમાં અગ્રગણ્ય ઉદ્યોગમાં ઝંપલાવ્યું અને ભાવનગરની મહાલક્ષ્મી મીલના ડીરેકટર ભાગ ભજવેલ છે. મોરબીમાં ભડીયાદ પોટરીઝની સ્થાપના ૧૯૫૯ તરીકે નીમાયા. ૧૯૩૭માં કાપડ ઉદ્યોગના અભ્યાસ માટે જાપાનને માં ભડીયાદ નામના ૨૫૭ માણસોની વસ્તીવાળા ગામમાં કરવામાં પ્રવાસ ખેડશે. ૧૯૪૦માં ભાવનગરમાં માસ્ટર સીક મીલની સ્થાઆવી આજે ગુજરાત રાજ્યમાં નળીયાનું મોટામાં મોટું કારખાનું પના કરી તેના મેનેજીંગ ડીરેકટર નીમાયા અને તેમની રાહભરી થઈ ગયું છે. કારખાનામાં સેવા આપી રહ્યા છે. પટેલ જ્ઞાતિમાં નીચે માસ્ટર સીક મીલે અપ્રતિમ પ્રગતિ સાધી. તેઓનું આગવું સ્થાન રહ્યું છે એટલું જ નહિ મોરબીની સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓને સારૂં ઉત્તેજન તેમના તરફથી મળતું રહ્યું છે.
ભાવનગરની સાંસ્કૃતિક પ્રવૃતિઓમાં શ્રી બકુભાઈનો હિસ્સો
જાપણું નાનું સૂને નથી. સંગીત. કલા, સંસ્કૃતિ કે સાહિત્યને શ્રી રમણીકલાલ દયાળજીભાઈ
માત્ર ઉત્તેજન આપે છે એટલું જ નહિ પણ કેટલાંક શોખ તો
જાતે કેળવ્યા છે અને તેમાં ઘણાને રસ લેતા કર્યા છે. તળાજા પાસે દાઠાના વતની અને વર્ષોથી મુંબઈમાં વસવાટ કરનાર શ્રી રમણીકભાઈ કાળી ગરીબી અને દુઃખના કપરા દહાડા પોતે બીજી કેટલીક કમ્પનીઓમાં ડીરેકટર તરીકે છે. એટલે વચ્ચે ૧૯૪૬માં વતનને રસ્તેથી મુંબઈની વાટ લીધી. ઓછામાં આર્ટ સીક ઉધોગ ઉપરાંત બીજા ઉદ્યોગોમાં પણ સારો રસ કે ઓછી સગવડ અને શિક્ષણ પણ પૂરૂ લીધા વિના કાચી ઉમરમાં છે. ભાવનગર બરો મ્યુનિસિપાલીટીની ચુંટણીમાં મોટી બહુમતીથી ધંધા નોકરીની શોધમાં મુંબઈ આવ્યા.
ચુંટાયા હતા જે તેમની લોકપ્રિયતાની પ્રતીતિ કરાવે છે. શહેરના હૃદયમાં હામ ભીડીને નીકળયા હતા એટલે તેમની કાર્યદક્ષતા
નાગરિક જીવનમાં પણ આગળ પડતો ભાગ લે છે પિતાના સોહાઉપર સિહોરવાળા શ્રી પ્રાગજીભાઈ મુગ્ધ બન્યા અને હુંફ આપી,
મણું વ્યક્તિત્વથી ભાવનગરની જાહેર જનતામાં ઘણું જ લોકપ્રિય તેમના તેજસ્વી વ્યકિતત્વને ઉંચકી લીધું વ્યાપારમાં તેમની વિંચ
બન્યા છે. સમાજેસ્થાનના કામમાં પણ તેમનું યશસ્વી પ્રદાન છે.
તેમના અનોખા વ્યક્તિત્વને કારણે ભારત સેવક સમાજનું કામ ક્ષણ બુદ્ધિ કસોટીની એડણ પર ચડી અને સફળ થયાં ઉત્તરોત્તર
આ જિલ્લામાં સારી રીતે પાંગર્યું છે; વિકસ્યું છે. મીલનસાર ધંધામાં વિકાસ થતો રહ્યો અને સંપત્તિવાન બન્યા.
સ્વભાવના શ્રી બકુભાઈ ભાવનગરના તેજસ્વી તારક છે. ગરીબોની યાતનાઓને પ્રત્યક્ષ અનુભવ હતો દુઃખ જોયેલું.
શ્રી રતિલાલ ચીમનલાલ કોઠારી એટલે આંખો મીંચીને વર્તનમાં અને અન્ય સ્થળે લક્ષ્મીને સદઉપયોગ કરવા માંડયા સાદા, સંયમી અને ધર્મપરાયણ જીવનની
૨૪ જાન્યુ ૧૯૦૭ ના વાવ (બનાસકાંઠા) માં જન્મેલા શ્રી કેટલીક ઉદારતા જઈએ. દાઠાની શાળામાં, હેલ્થ સેન્ટરમાં, ઉપા
કોઠારી છેક ૧૯૨૨ થી જાહેર-સમાજિક કાર્યો સાથે સંકળાયેલા શ્રયના જીર્ણોદ્ધારમાં અને જ્ઞાતિનાં નાનામોટા કામકાજમાં તેમના
રહ્યા છે. પ્રજાને થતા અન્યાય તેમને સ્પર્શી ગયા અને તેઓ તરફથી સારી એવી રકમ અપાયેલી છે, ગુપ્તદાનમાં વિશેષ કરીને
સત્યાગ્રહમાં ૫ણું જોડાયા. વિદેશી માલને બહી કાર કરનાર યુવાનમાં માનનારા છે. જેમ જેમ ધંધામાં બરકત મળતી ગઈ તેમ તેમ
પણુ શ્રી કોઠારી અગ્રેસર રહ્યા. તેના મનની ઉદારતા વધતી ગઈ. દમ અને કરૂણા પ્રગટતા ગયાં.
અસહકારની ચળવળ સમયે મુંબઈના એક ગુજરાતી સાપ્તાહિક હિન્દુસ્તાનના ઘણા દર્શનીય સ્થળોનું પરિભ્રમણ કર્યું છે.
“પ્રબુદ્ધ જેન” ના તેઓ તંત્રી હતા. જે બ્રિટીશ સરકારને દાઠાના વિકાસ માટે મુંબઈમાં દાઠાવાળાઓનું મિત્ર મંડળ ઉભુ
પ્રકોપ વહોરી લીધો હતો ઘણા વર્ષો સુધી તેમણે શૈક્ષણિક, સામાકરવાના સતત પ્રયત્નો કરી રહ્યાં છે.
જિક અને સાંસ્કૃતિક સંસ્થાઓમાં જવાબદારી ભર્યા સ્થાન સંભાશ્રી નાગરદાસ ગાંધી, નગીનદાસ પ્રેમચંદ વિગેરે સાથે મળી ક્યાં છે. ગુજરાતી કેળવણી મંડળ હાઈસ્કૂ, માટુંગા કે ઓપરેટીવ ચક્કસ આયોજન પૂર્વક વતન પ્રત્યેનું ઋણ ચૂકવવા હમેશા લાકમાં
હાઉસીંગ સોસાયટી લી. સાયન, માનવ સેવા સંઘ (પહેલાં હિંદુ પ્રયત્નશીલ રહ્યા છે.
દીન-દયાસંધ), સાર્વજનિક છાત્રાલય, પાલનપુર, જેન ડીસ્પેન્સરી,
ઝવેરી મિત્ર મંડળ, મુંબઈ, માટુંગા જેન સંધ, એમ. એમ. દાઠાની જૈન અને જૈનેતર સંસ્થાઓને તેમણે ઉદાર દિલે સાર્વજનિક વાચનાલય અને પુસ્તકાલય સગેરે અનેક સંસ્થાઓ સાથે દાનનું ઝરણું વહાવ્યું છે
તેઓ સંકળાયેલા રહ્યા છે. મુંબઈ જૈન યુવક સંધ, જૈનવંય
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org