Page Text
________________
૧
અભિનવ લધુપ્રક્રિયા
*+વ્ + વિવું (ત''નમ્યઃ રાજ્ ) મયૂ + અ + ત્ | ધાતુ સમ્બન્ધ હોતે છતે તહિત પ્રત્યયા કાલભૈદે સિદ્ધ (નામને રોજ, વીતાવાવું ) સૂત્ર મુજબ−મામ મવત્ | થાય છે. *' જેમકે : -ોામાન્ મવિતા-ગાયવાળા ચરશે.
[૬૭]
(૩૭) ગતિ નૃત્યથે મવિષ્યન્તી ૫/૨/૯ * સૂત્રપૃથા :- અર્થાત્ સ્મૃતિ-પ્રયે મવિષ્યન્તી * વૃત્તિ ઃ- નૃત્યયે" ધાતાનુવરે મૂતાનતનાથે વિ.
यन्ती स्यात् । न तु यद्योगे । स्मरति साधा | सिद्धाद्रौ तपस्विनो भविष्यामः । यद्योगेतु स्मरसि यत् तत्र तपस्विनोऽभवाम
મૈં નૃત્ય :- મૃત્યય ક ધાતુના યોગ હોય ત્યારે અનદ્યતન ભૂતકાળ અથમાં ધાતુને વિષ્યન્તી ના પ્રત્યયા થાય છે. પણ વ્ના યોગ ન હેાયા. 0 મત સાવે ! સિદ્ધાન્રોતસ્વિના મંત્રિધામઃ-હું સાધુ ! તમને યાદ છે સિદ્ધગિરિમાં આપણે તપસ્તી હતા. (અહી Æનાં યોગમાં ભૂતરાળમાં તપસ્વી હતા તે વાત છે.)
અનુદાતે - અનદ્યતને હસ્તની ૫/૨/૭થી અનદ્યતને
મૈં વિશેષ :- 0 થવું તું વજ્ર'ન કૅમ યુ* ? ર િયત્ તત્ર તર્વાસ્થનાડમામ-અહીં થય્ યાગ છે, તેથી ભવિષ્યન્તીને બદલે ઘસ્તની પ. પુ. બ. વ. તે
પ્રત્યય લાગ્યા.
0 મૃત્ય’ક પ્રયોગ :– * સ્મૃતિ, મિજ્ઞાનાતિ, યુથસે,
चेतयसे, अध्येष, अवगच्छसि
[૬૮] (૩૮) ધાતે: સમ્બન્ધે થયા: ૫/૪/૪૧ * શ્રૃતિ :- પાતર્ધાનાં ધરોવળ વિરોળમાવે ત અયથારાજમવિ પ્રત્યયા: સાધયઃ સ્યુ: । વિશ્વદચડય પુત્રૉ માતા।
भात्रि कृत्यमासित् ।
ધ નૃત્ય - ધાતુના અથ'ના સબ ંધ જોતાં વિશેષણ-વિશેષ્ય ભાવ હોય ત્યારે પ્રયયાદા (જે કાળમાં
પ્રત્યયા બતાવ્યા નથી તે કાળમાં) પણ પ્રત્યયા સિદ્ધ થાય છે. 0 1 વિશ્વદમ્બ્રાડથ પુત્રઃ માંત્રતા – આના પુત્ર વિશ્વને જોનારે થશે.
મૈં વિશેષ :- 0 વિશ્વદલ્લા :- વિશ્વ દર્થાત · વિશ્વદ+વનિવું = વિશ્વધન નું પ્રથમા એ વ.વિશ્વદલ્લા 0 પ્રત્યયા: બહુવચનથી અધાતુ અધિકાર વિહિત છતાં
|
.. . . .. 。
૭.
Jain Education International
.
સ્મૃત્ય'♦ – મધ્યમવૃત્તિ અવસૂરિ-૨, ૧૯૨
-
. . . ૭.
રાખવુ તેના :-* 2(૧૬) ૩: નિપૂ ૫/૧/૧૬૬ દશ ધાતુને ભૂતકાળમાં ધ્વનિપ્ લાગેછે. (તેને ઉપરોક્ત વિશ્વદા ઉદાહરણમાં ભવિષ્યકાળમાં સમજવું) [૪૭૪]
(૧૭) ચલ તિ 'શર્મન’ આર્િ: ૫/૩/૧ નમી વગેરે
શબ્દને ભવિષ્યકાળમાં ન, નિર્ પ્રત્યયેા થયેલા છે. માવિ (ામ થઇ ગયું. તમે ત્યારે આવે તો નામ હતું) નૃત્યામાંસીસ્--થનારૂ કામ હતું—અહીં ભવિષ્યત્ અય માં લાગેલ ગેર્ પ્રત્યય ભૂતકાળમાં સમજવા-કેમકે વાયમાં મીત્ પદ ભૂતકાળનું છે. હવે જો માત્ર શબ્દ અને આત્ વચ્ચે વિશેષણ -વિશેષ્ય ભાવ ધટાવવે। હોય તે ધાતા: સમ્બન્ધે સૂત્રથા માત્રિ શબ્દમાં લાગેલ બિન્ ને ભૂતકાળમાં લાગેલા સમજવા. [૪૭૫]
[૬૯]
(૩૯) પ્રયે નત્રા સામાન્યથ= ૫/૪૪૩
* સૂત્રપૃથ :- પ્ર-યે નવા સામાન્ય अर्थस्य भार्थानां च समुच्चये गम्ये सामान्यार्थस्य * વૃતિ ધાતેઃ સંબંધતિ ધાને
વૌ હિચી - સભ્યમૌ સર્
युष्मदि वा स्याताम् । व्रीहीन् वा लुनीहि पुनीहि इत्येवं
યતે થપત વા । વહે વત જીનાલીયેયં યતતે યસ્યતે વા। સૂત્રમયી વ-ક્ષેત્રમવીતે પક્ષે સૂત્રમધીતે-ઘેવમથીતે ।
यथाविधि धातोः सम्बन्धे सति भृशाभीक्ष्ण्येऽप्येवम् । लुनीहि लुनीही येवायं लुनाति । अधीष्वाधीष्वेत्येवमयमधीते રૂસ્થાનિ।
જણાતો હોય ત્યારે સામાન્ય અન્ય વાળા ધાતુનો સ ંબંધમાં H નૃત્ય :- અનેક ધાત્વર્થાના સમુચ્ચય ધાતુથી પર (પરૌપદ એ.વ.) નંદ અને આત્મને એ.વ માં
સ,
ઉપર મૈપૂ .વ. ) તે અને આત્મને બ વ. માં પ્રત્યયેા વિકલ્પે લાગેછે. તથા તે પ્રત્યયેા યુધ્મર્ વિકલ્પે લાગે છે.
ध्वम्
માં પડ્યું
0 ↑ :- પ્રીદિન વા लुनीहि - पुनीहि इत्येवं यतते થવતે વા | ચાખા તું વાવેછે, તું લણેછે, તું સાફ કરેછે એ રીતે યત્ન કરે. અથવા કરાય છે. પક્ષે’” વતિ જીનાતિ...તે વાવેછે, તે ક્ષણેછે, તે સાફ કરે. એ રીતે
* 1પ્રત્યયા :– બૃત્તિ ભા. ૧, પૃ. ૩૯૬ * 2શેષવૃત્તિ ઃવૈમપ્રકાશ ઉત્તરાધ, પૃ. ૪૯૩
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005137 |
| Book Title | Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Abhinav Shrut Prakashan |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 310 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Grammar |
| File Size | 20 MB |