Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 02

SR No.: 005136
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Abhinav Shrut Prakashan
Publication Year: 1987
Total Pages: 200
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Grammar
File Size: 17 MB

Page 89

સમાસ પ્રકરણ
(1) પૂર્વ પદ વિશેષણ ઉત્તરપદનામામાશ્વાસૌ નારશ્ર =મનાથ:
(ર) પૂત્ર'પદ નામ-ઉત્તપદ વિશેષણ:- ભારામ जिनश्च = वीरजिनः
(૩) બન્નેપદ વિશેષણ:- શતમ્ ચ ગુÄ=શીતામ્ (૪) ભૂતકૃદન્ત અને નિષેધ ભૂતકૃદન્ત=દ્યુતમ્ ૨ પ્રવૃતમ્
= कृताकृतम् [866]
(૬૩) પૂર્વૌનર્વજ્ઞપુનઃવશ્વમ્ ૩/૧/૯૭ * સુત્રપૃથ :- પૂર્વા--મŻ-રત્-પુરાળ-નવ – केवलम्
=
* વૃત્તિ :- પૂર્વ ના થસ્થ તાનિ, જાનિ ઔદાર્યાનિ नाम्ना समस्यन्ते । पूर्वं स्नातः पश्चाद् अनुलिप्तःस्नातानुलिप्तः एकशाहीच्यादि ।
|
Æ નૃત્ય :- પૂર્વ કાલ વાચી જે નામ અને , સવ, જ્ઞત, પુરાળ, નય અને ગઢ બધાં નામેા અન્ય એકાથી નામ (સમાન વિ. ભકિત વાળા નામ) સાથે સમાસ પામેછે તે કર્મધારય સમાસ કહેવાય છે. જેમકે :પૂર્ણ સ્નાતઃ પશ્ચાદ્દવ્રુદ્ધિન: =નાતાનુન્તિઃ | = પહેલા સ્નાન કર્યુ. પછી લેપ કર્યાં 0 હા પાસૌ શાટી ૨ = પાટી - એક સાડી અનુવૃતે :- વિરોત્રનં વિષ્લેનૈદા[ મ ધાશ્ર ૩/૧/૯૬ થી ન ધાય
–
*
મૈં વિશેષ :- 0 વિરોધળ...મેધાશ્ર ૩/૧/૯૬ થી સિધ્ધહાવા છતાંઆ સૂત્ર પૃથટ્ટ કેમ બનાવ્યું ? 010સૂત્રમાં દર્શાવેલ શબ્દોને પરસ્પર સમાસ થાય ત્યારે ‘સ્પર્ધો વર” પરિભાષા મુજબ પછીપછી ના શબ્દો પૂર્વે મુકાય તે માટે. દા.ત. પુરાળ ૨ તર્ केवलम च केवल पुराणम् 0 2 0 સૂત્રમાં દર્શાવેલ શબ્દોના અન્ય કોઇ વિશેષણુ સાથે સમાસ થાયતો સૂત્રમાંના શબ્દો પૂર્વે મૂકવા માટે દા ત. શ્ર્વાસો વરુશ્ર 0 3 0 એ ક્રિયાવાચી શબ્દમાં પ્રયમ થયેલી ક્રિયાને પુર્વે મુવા માટે દા. ત. પૂર્ણસ્નાત: પશ્ચાદ્દનુન્નિઃ स्नातानुलिप्त:
एकपटुः
અન્ય ઉદાહરણ :
-
-
O .
.
મધ્યમવૃત્તિ અવસૂરિ ભા. ૧, પૃ. ૨૪૬
सर्वम् च तदन्नम् च पुराणश्चासौ विश्व
सर्वान्नम्
બધુ અન્ન
पुराण कवि પ્રાચિન વિ केवल च तद् ज्ञानम् च - વજ્ઞાનમ્ – કેવળજ્ઞાન [૪૯]
(૬૪) નિન્દ પુસ્તરોપાવાયૈ: ૩/૧/૧૦૦
* સૂત્રપૃથ = निन्द्यं कुत्सनैः अ-पापाद्यैः * વૃત્તિ : :- નિન્ય નિાદનુમિ: સમન્યતે, સ સમાસतत्पुरुषसंज्ञः कर्मधारय संश्च स्यात् । तार्किक खसूची અદ્વૈરિતિ વિમ્ ? વાવમુનિઃ । વિધિ ।
– નૃત્ય :-- [વાપ વગેરે શબ્દાને છેડીને] કોઇપણ નિ દાવાચી નામ, નિંદાના હેતુરૂપ એવા બીજા નામા સાથે (સમાન વિભકિત હેતે તે) સમાસ પામેછે. તે કાઢ્યું તત્પુ. રૂષ સજ્ઞક થાય છે. તાન્ત્રિસૌ ચસૂત્રી પ તિ = આકાશને સૂચવનાર (કાઇ તાલિમૂવી તાર્દિકને ત સંધિ કઈ પૂછીએ તેા પ્રશ્ન
ને જવાબ ન આવડવાથી આકાશ સામે જોઇ રહે અને આડી અવળી વાતા કરે તે - અહી ન આવડતા તાર્કિકણું નિદાચ છે. જ્યારે વસૂી શબ્દ તેના હેતુભૂત છે. તેથી સમાસ થયેા.)
=
-
*
પર
-
0 અપાપાય: કેમ ?
=
पाश्चासौ निश्च इति पाप मुनिः हतश्चासौ विधिश्च इति हतविधिः ભાગ્યહિઁન નિષેધ કરવા થી આ નિયમ ન લાગ્યા પણ વિશેષ સમાસ થયા.
* અનુકૃતિ :- (૧) વિશેષાં વિરોધ્યેોવાવ્ય ". ધારચશ્ર ૩/૧/૯૬ થી મ ધારયઃ અને દેવાય"
મૈં વિશેષ :- 0 * વિરોધળ...મ ધારશ્ર ૩/૧/૯૬ થી સમાસની પ્રાપ્તિ હતી છતાં મા સૂત્ર કેમ બનાવ્યુ ?
0 વિશેષ્યવાચી શબ્દોને પૂર્વ મુક્વા માટે આ સૂત્રછે. જો આ સૂત્રનબનાવે તે સ્વસૂનિતર્જિક એવા અનિષ્ટ પ્રયાગ થાય કેમકે — વિરોધળ ...૬ સત્રમાં વિશેષળ શબ્દ પ્રથમ છે અને પ્રથમાતા સૂત્ર લાગતા વસૂચી શબ્દ પૂર્વ પદમાં આવે – તેને નિષેધ કરવા આ સૂત્ર
લઘુત્ત
અવસૂરિ – સૂત્ર ૩/૧/૧૦૦
-