Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 02

SR No.: 005136
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Abhinav Shrut Prakashan
Publication Year: 1987
Total Pages: 200
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Grammar
File Size: 17 MB

Page 82

અભિવન લઘુપ્રક્રિયા
स च समासोन्त्रीद्यादि लक्षणरहितस्तत्पुरुषः स्यात् । उरीकृत्या प्रणम्य | कुत्सितो ब्राह्मण - कुब्राह्मणः । नित्य सम सोऽयम्। अविग्रहोऽस्वपद विग्रहश्र नित्यं समासः स्यात् । પર તેમ: ક્રૂરપુરવે ૩/૨/૨૩૦ । રાવો રે । ટનમ્ | થરે ૨/૨૩૬ 7 | ટથ; ઘટ: " નૃત્ય :- ગત સંજ્ઞાવાળા નામ અને હૈં અવ્યય બીપ્ત નામા સાથે સમાસ પામેછે. તે સમાસ બહુવ્રીહિ વગેરે લક્ષણથી વાળે આ (દૂર) અવ્યય બન્ને નામ સાથે નિત્યં રહિત અન્ય સમાસ એટલે કે તત્પુરૂષ સમાસ
ગોષવૃત્તિ (૬) આવે ૩૧|૪૬ અલ્પ
કહેવાય છે.
સમાસ પામેછે તે તત્પુ કહેવાય છે. इषत् कठार - आकडारः -
થોડા પીળા
[૧૫૭] (૬૩) પૂર્વાવારા મિન્નેનાંíશના ૩/૧/પર દ અવ્યય સુચક વ, ક, ઉત્તર અને અધર શબ્દ તેનાથી અભિન્ન ન સૂચક નામ સાથે સમાસ પામે છે. (ત્રા એટલે વિભાગ, જેને વિભાગ હોય તેને અંગ કહેવાય છે) જેમકે
|
TM
¥નુભૂતિ :- શુ પૂનામ્ ૩/૧/૪૪ થી રૃગા ૐ વય :- () આ સૂત્રમાં દુષ્ટમ્ ના અધિત ચાલુ છે. તેતા વડે અત્રિમ માં કવચિત્ વિભાવથી વિકલ્પે સમાસ થાયછે એટલે અતિ સ્તુવા અને કેલ બન્ને પ્રયોગ થાયછે. રીત્રુહ્ય માં ” અમનવા વઘૂ ૩૨/૧૫૪ થી વા ના યુ થયો.
कायस्य पूर्वः = पूर्व कायः = શરીરને પૂર્વ ભાગ [૧૫૮] (૬૪) સમેં ડનૅડ ના ૩/૧/૫૪ સમાન અવાચી અટ્ટુ શબ્દ અંશી સૂચક નામ સાથે વિકલ્પે સમાસ પામેછે. વિવન્ત્યાઃ અમ્ તિ અવિળી વિકલ્પે વિવ म् પિપરીના મુળને બરાબર અડધા ભાગ, નવા શબ્દ મુકી બહુલમ્ ધિ ાથી વિકલ્પે થતા વિગ્રહ વાયનો નિષેધ કરેછે.
--
મમેં ગ્રહણ કરવાથી સમાન અડધું યશે. [૧૫૯] (૬૫) નામ: ૩/૧/૫૫ અષ શબ્દ તેનાથી અભિન્ન અશીવાંચી રક્ત વગેરે શબ્દો સાથે વિષે સમાસ પામેછે. અનરસ્થાઃ કૃતિ અધ નરી પક્ષે નરસ્થનું": – જરતીના અડધા ભાગ. (ષષ્ઠી સમાસ નિત્ય પ્રાપ્ત હતા તે વિકલ્પે થયે ) [૧૬૦] (૬૬) સાયાહ્રાયઃ ૩/૧/૫૩ સાયાનૢ વગેરે સમામા નિરાતન કાયછે. અને: સાયન્ તિ સાયાહ્ન =સધ્યાકાળ (બશી સમાસની અપ્રાપ્તિમાં પ્રાપ્તિ કરાવેછે. [૧૬]
[૪૭૯ ] (૫૪ રિવવન્યસ્તપુરુષ: ૩/૧/૪૨
* સૂત્રપુથ :- તિ યુ અભ્યમ્ તત્પુરુષઃ * વૃત્તિ :- ગતિ સંજ્ઞા જુ. ફચય ન નામ્મા સમસ્યતે,
.
O
૭ 0
*દુનું અધિકાર
O
.
છ O
O
.
– મધ્ય વૃતિ અલસૂરિ ભા.૧, પૃ ૨૨૯
O
.
ગતિસંજ્ઞક :– 01 = ીય કરીને અહી તે અને હવા ના
છે. અજીત
ત્રના ft ત્ર અવ્યય :
ખરાબ બ્રાહ્મણ
=
સ્વીકાર
સમાસ
=
પ્રણામ કરીને
દુનિત: પ્રાતિ યુવાઘળ: =
આ નિત્ય સમાસ છે.
જો વિગ્રહ ન થાય અથા સંવગ્રહુ થવા છતાં પણ સમાસમાંના અધા પદ્મા જો વિગ્રહમાં ન સ`ભળાય તેા નિત્ય સમાસ કહેવાય
વિશેષ :– 0 બહુદ્ધિ આદિ લક્ષણ રહિત બહુવ્રીહિ અવ્યયી ભાવના લક્ષણ રહિત પણ જો હુીહિ કરીએ તેમાં ચ્ સમાસાન્ત પ્રત્યયલાગે છે. તત્પુરુષમાં સમાસાન્ત પ્રત્યય લાગતૅ નથી. યુવાનળ : અહી` શેષાદ્રા યુભિઃ ત્રવાળ: મિન સઃ = ૭૩ ૧૭૫ થી વત્તુ પ્રત્યય લાગ્યા છે. માટે બહુવ્રીહિ સજ્ઞક સમાસ થયે..
0 રા ની ગતિ સંજ્ઞા કર્યાનું ..૩/૧/૨ થી ગતિ સના થશે અને નન: પ્રત્યે પૂ ૩/૨/૧૫૪ થી ૬ થયા છે.
1) અન્ય ઉદાહરણ :
વાત્ તિ અનુરળ વૃવા=ાર્ નૃત્ય=ખાંખારા ખાઇને વર્ ૩૫મું = વર્તુળમ્ = એલ્લુ' ઉનુ' જે: ત્તવુદ્ધે ૩/૨/૧૩૦ થી ર્ થયું છે. શેપ ા :– (૬૭)વેશઃ ત્તપુ સ્વાદિ ઉત્તરપદ હૈય ત્યારે કુ ને कत् (તત્પુરૂષ સમાસમાં) કુત્સિતમ્ અન્નન =
ષે ૩/૨/૧૩૦ આદેશ થાયછે
નમ્ = ખરાબ [૧૨]
અનાજ