Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 02

SR No.: 005136
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Abhinav Shrut Prakashan
Publication Year: 1987
Total Pages: 200
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Grammar
File Size: 17 MB

Page 141

તષ્ઠિત પ્રકરણ
० पुसः भावः पौरन पक्षे पुंस्त्वम् =५३५पशु * अनुवृति :- (प्राग्वतः) स्त्री पुंसात् नन् स्नञ् ६/१/२५
विशेष :- 0 पुस्त्वम् (1) पुम्स् २६ (२) पदस्य २/२/८८ थी स् सपथनां पुम ( 3 ) पुमोऽ शिट्य १/३/७ थी पुम् नाम् नोर ने अनुस्वार थता पुर (४) पछी स्व प्रत्यय होवाथी चटतेसद्वितिये १/३/७ थी र नो सु थतां पुंस्त्वम् यु. [५००]
(८५) भावे व तलू ७/१/५५
★ वृत्ति :- षष्ठयन्ताद्भावेऽभिधेये व-तलौ स्याताम् । शब्द प्रवृत्तिनिमित्त भाव: । गोत्वं गोता ।
5 वृत्यर्थ :- षष्ठयन्त नामने भाव सीडचे अर्थ सूर्यवया व 1 नेत 2 प्रत्यय થાયછે. ભાવ:- વસ્તુના જે ગુણને નિમિતે શબ્દ પ્રવૃતિ થાય તે ગુણ માત્ર કહેવાય દા.ત ગાયપણાના ભાવની માહિતી વિના ગાયને ન આળખી શકાય. 0 गोः भावः =
गो + त्व = गोवम पक्ष गो. + स्त्रीलिंगे गोता (आत् २/४/१८ थी आ
तलू 1= = गाय पशु
★ मनुवृत्ति :- तस्य (षष्ठयन्त) ७/१/५४
विशेष :- 01त्व :- भावे आत्वात्वादिः समूहजः मे वयन थी नपुंसलिंग थशे. 1 2 तल :- स्त्री भाटे छे 2
[५०१]
(८६) नत्र तत्पुरुषादबुदादेः ७/१/५७
★ सूत्रपृथ० :- न तत्पुरुषात् अ बुध-आदेः * वृति :- अबुधादिवदस्म त्वतलावेव स्याताम् । अशुक्लत्वं', अशुक्लता । अबुधादेरिति किम् ? आबु आचतुर्थम् ।
"पृथ्वादेरिमन्वा" ७/१/५८ । भवे । “पृथु-मृदु
०००
०
• 1 :- मलिंगानुशासन - नपुंरुसिंग र
८
* 2 स्त्रीलिङ्गार्थे लकारा हि अनुघटारि लघुत्रति (स) पू. या क्षमू
૧૫
- भृश- कृश-हद-परिवृढस्य ऋतारः " ७/४/३९ । इमनि णीछे यस्तु च परेषु एषाम् ऋतो रः स्यात् ।
5 वृत्त्यर्थ :- अवुध वगेरे शहाने છેડીને ન તત્પુરૂષવાળા શબ્દોને મવ અभां त्व, तल प्रत्ययों में थाय छे.
0
अशुक्लस्य भावः अशुक्ल + त्व = अशुक्ल्त्वम् અશ્વેત પણ’ पक्ष अशुक्ल + ना = अशुक्लता अबुध વગેરે કેમ કહ્યું ?
=
0
0 अबुधस्य भावः = अबुध + ट्यणू = आबुध्यम् =अमुपभु सही व-तल न थता यण् था (वणे देवा च वा ७/१/५८ थी ट्यणु )
0 अचतुरस्य भावः = अचतुर + ट्यण्=आचतुर्य म् = अन्यतुरंता (पति राजान्त... च ७/१/६० थी ट्यण् * )
★ अनुवृति :- भात ७/१/५५
विशेष :-0 बुधादि गए :- बुध, चतुर, संगत, लक्षण, वड, कत, रस, लस, यथा, यथातथ यथापुर, ईश्वर, क्षेत्रज्ञ, संवादिन्, सवेशिन्, संभाषिन्, बहुभाषिन् शीघातिन् समस्थ, विषमस्थ, पुरस्थ, परमस्थ, मध्यस्थ, मध्यमस्थ दुष्पुरुष, कापुरुष, विशाला नय् म्यु ?
प्राजापत्यम् = प्रजापतेः भावः अडी नञ् तत्पु. सभास નથી માટે ઘરૂ પ્રત્યય લાગ્યા.
शेषवृत्ति :- (१३) पृथ्वादेरिमन्या ७ / १ / ५८ पृथु, भृदु, मृश, कृश, दृढ वगेरे शब्होने लाव अर्थ भां इन् प्रत्ययसागे (उ. वे पछीना सूत्रमांछे)
[30]
我
(१३८) पृथु.-मृदु-भृश - कृश - हौढ - परिवृढस्य ऋतो रः ७/४/३८ पृथु-मृदु वगेरे शन्होने इमन् णि, इष्ठ, મુ પ્રત્યયા લાગે ત્યારે તે શબ્દોના ના સ્ થાયછે. 0 मृदाः भावः = मृदु + इमन् = म्रदिमा = अभणता. 0 भृशस्य भावः = भृश + इमन्न् = भ्रशिमा - धणापासु [389]
[५०२]
(८७) त्र्यन्त्यस्वरादे: ७/४/४३
★ सुत्रपृथ :- तु अन्त्य - स्वरादेः
★ वृति :- तुरन्त्यस्वरादेश्व मनि व्यदौ च लुक् स्यात् । प्रतिमा ।
० ०० ० ० ०
०
० ० ० O ० ०
*ट्रयणू :- मा प्रत्यपनी सूचना भुओ मृद्धद्दवृत्ति ला. २.५.११४
०