Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 01

SR No.: 005135
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Abhinav Shrut Prakashan
Publication Year: 1986
Total Pages: 256
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Grammar
File Size: 16 MB

Page 109

eo
शेष पितृवत् । एवंनप्तृ प्रभृतयः । 5 નૃત્ય :- TM (T-ન) અને હાય તેવા નામા, વસુ, નતૃ, નેટ્ટ, વટ, ક્ષત, શ્વેતુ પેતુ તથા પ્રરણાતુ નામેાના જયારે ‘ક્ષુ' પ્રત્યયા લાગે ત્યારે અન્ય ને બાર્ થાય છે. વિશેષમાં ૠતુરાનR...સેfi ૧/૪/૮૪ થી તુ+ત્તિ તા તુ +ઽા થરો તેથી તું += અને અતિઋતુ +31-તિત્ + જ્ઞા=પ્રતિાં-કર્તાને પી ગયેલા થયું] ઋતુ' + 1 = hi> + 1 = તોત્તે (૬ ના આ સૂત્રથી બાર થયા) ઋતુ + R = hŕર્ + સ્ = hair: ઋતુ + મ્ = તંર્ + મ્ = कर्तारम् અહીં દુર્ એટલે કે ત્તિ, ક્ષમ્, औ, जस् કુલ પાંચ પ્રત્યય થાય પણ ત્તિ માં વિશેષનિયમથી જ્ઞ થયા. * અનુવૃત્તિ
તાપુર્...૧/૪/૩૭ થી તઃ મૈં વિશેષ :~ 0 આ સૂત્રસ્ત્ર સમ્બન્ધિ અને અન્ય સમ્બન્ધિ બંનેને લાગે છે, જેમકે પ્રતિવર્તારો 0 7 શબ્દના અર્થાવાનૂ નુ' ગ્રહણ કરવાથી પ્રત્યય ગ્રહણ કરવા છતાં નટ્ટ વગેરેનુ' અલગ ગ્રહણ નિયમને માટે છે. -કેમકે કાવત્ પ્રદળેનાન વચ્ચે પ્રદૂળમ્ ગ્રહણથી સિદ્ધ છે છતાં નતૃ વગેરેના ગ્રહથી અન્ય ઉણાદિને આ સૂત્ર લાગશે નહીં.
જેમકે : પિતૃ-પિતૌ, માતૃ માતરી વગેરેમાં લાર્ થયો નહીં (આ કથન કળાતિને વ્યુત્પન્ન માનતા પક્ષને અનુસરે છે.) 0 એમ કેમ કહ્યું ?, યુદ્
નતું જ પરચ કરનાર કુળને જો અહીંયત નપુસકલિંગે છે. નપુ’સકલિંગમાં ‘‘શિઘું’' સૂત્રથી પૂ-સ્ ના શિ આદેશ જ દ્ર બને. તેથી અહીં ના ર્ ન થયા સૂત્ર સબંધિ સ્પષ્ટતા :—— પ્રશાસ્ત્રઃ કર્યુ છે પણ તાપુર થી પ્રચાતુ: થવુ જોઇએ છતાં પ્રાહ્યઃ કર્યુ તે એમ સૂચવવા કે મદ્ભુ-પ્રજ્ઞારૢ વગેરે જે તે આર્ થાય છે, એટલે કે પ્રશાસૢ+=પ્રસારૃ દી' ત્ર છે માટે તેાપુર ન લાગે પણ ત્રાસ્ત્ર: જ થાય. -૦- અને થળ સૌંચ પરિભાષા મુજબ માર્ અનેક વણ વાળા છે અને તે સના સ્થાને ન થાય માટે ૬ ના પ્રશ્ર્લેષ કરી દીધું ૢ કર્યાં.
0 અન્ય ઉદાહરણ :~~~ વસ-બહેન-ઘસારો, નેટ્ટયજ્ઞ કરનાર-નાટાર1, વગેરેમાં ત્ર ને ર્ થાય છે.
* શૈષવૃત્તિ :- બાકીના રૂપે પિતૃ જેવા થાય એટલે કે (૨-ખ) વષઁ (૩--એ.) યાં (૩-.િ) તખ્યામ્ વગેરે
[1૬ ૦]
(૬૩) જ્રરાસ્તુનÇચ્ ૧/૪/૯૧
અભિનવ લઘુ પ્રક્રિયા
I-(તું)–ર્તા વગેરે મતૃ-પૌત્ર-નજ્ઞારૌ, વટ્ટ-સૂર્ય-વટા
5 સૂત્રપૃથ :~~ कुशः तुन तृच् पुंसि * વૃત્તિ :- कुशेो यस्तुन् तस्यशेषे घुटि परेतच् ચાર્ । (મોટા), ક્રેારા] | મોન્ટાર1 શૈવેદ્યુટીન્થેય हे क्रोष्टा । घुटीतिकिम् क्रोष्ट्न् ।
H નૃત્યથ કુર ધાતુને લાગેલા તુન્ (ઋોટુ) તેને શેષધુત્ પ્રત્યય ૫૨ છતાં અન્ય તુ ના તુ ખેલાય છે. (વ્રુત્તિ - જો તે શબ્દ પુખિંલગમાં હોય તેા) [irg+fd=irg+g!= મોટા] પ્રથમા દ્વિવથી દ્વિતીયા દ્વિ.વ. (i) મોટુ+Î=g+લ્લો (આ સૂત્રથી કૃ થયા) =rbar+ો (તુ સ્વઇ ..૧/૪/૪૮થી આર્)= મોટા અજ રીતે ક્રેખ્યુ + ૬ = કેપ્ટાર; 0 શેષન્નુર્ કેમ કહ્યું ? , ક્રેટેr-rg+ત્તિ (ગ્રૂવમ્ય શુળ:) 0 × એમ કેમ કહ્યુ ? કેજ્યૂટૂ-ક્રેટુ+રાસ્ત્ર (રાસાડતા લક્ષ્ય ન: પુત્તિ) * અનુવ્રુત્તિ :- (૧) યા: શેષે ૧૪/૮૨ થી રોષે, (૨) દ્યુતિ ૧/૪/૬૮
-
5 વિશેષ :- 0 ક્રુણ્ ધાતુ-કેતિ કૃતિ ક્રા+તુન* પ્રત્યય ફ્રેન્ચુ+તુ (રુષા પાત્સ્વસ્ય ધી ગુણ) કેવ+તુ (યજ્ઞસુજ્ઞ...૨/૧/૮૭ થી C) ક્રેટ્ટુ શિયાળ (તથા શ્રવા ..૧/૩/૬૦ થી ૬).
0 ? ‘પુસિ’ કેમ કહ્યું? ક્રેટુનિ (નપુલિંગ) ક્રેબ્રુ++શિ 0 ? ર્ કેમ કહ્યુ ? ક્રેાર્- િબ વ.-ઘુદ્ર નથી. માટે તૃTM આદેશ ન થયે
♠ ♠ ♠ ♠ ♠ ♠ ♠ ♠
[૧૬]
. .
*મિમ્યતિ...તુમ્ ઉણાદિગણ વિવૃત્તિ સૂત્ર૭૭૩,પૃ. ૬૨