________________
४७४
પથપ્રદર્શક સંતવાણીને અસ્તિત્ત્વનો હિસ્સો બનાવી દેનારા આ અને સંસ્કૃતિને વિશ્વ સામે મૂકવા માટે, વડોદરામાં ‘ભાષા રિસર્ચ સંશોધકોને પોતાના અંગત જીવનની અનિશ્ચિતત્તાની ચિંતા નથી, એન્ડ પબ્લિકેશન સેન્ટરનો પ્રારંભ કરે છે. પોતે હાથ ધરેલાં પરંતુ પોતે સંશોધિત કરેલા સૌરાષ્ટ્ર-ગુજરાતની સંતવાણીના સંશોધનનાં આ કાર્યને વૈશ્વિક રૂપ આપવા અને તેનાં કાયમી ભવ્ય વારસાને સુરક્ષિત રાખવાની ચિંતા કરી રહ્યાં છે. રક્ષણાર્થે મહાત્મા ગાંધી પ્રેરિત આંતરરાષ્ટ્રીય વિશ્વવિદ્યાલય ગાયોની સેવા, વૃક્ષ ઉછેર, વટેમાર્ગુને વિસામો, ભૂખ્યાને
અંતર્ગત ઇ.સ. ૧૯૯૯માં તેજગઢ ખાતે “આદિવાસી અકાદમી'ની અન્ન અને સાથે સાથે સંત સાહિત્ય લોક સાહિત્યના સંશોધન,
સ્થાપના કરે છે. આ સાથે આદિવાસી સાહિત્યના પ્રસારસંપાદક, વાહક, મરમી ગાયક સાધક એવા ડો. નિરંજન
પ્રચારાર્થે “સેતુ, ઢોલ, બુધન, બોલ' વગેરે જેવા સામયિકો પણ રાજ્યગુરુ આ સમયની મોંઘી મિરાત છે.
શરૂ કરે છે. હાલમાં શ્રી ગણેશ દેવી આદિવાસી યુવાન
વિદ્યાર્થીઓને એમ.એ., એમ.ફિલ. અને પી.એચ.ડી. જેવા ઉચ્ચ શ્રી ગણેશ નારાયણદાસ દેવી
અભ્યાસમાં જોડવા અને માર્ગદર્શન પૂરું પાડવા રાત-દિવસ લોકવિદ્યા ક્ષેત્ર જે કોઈ વિદગ્ધોની ખ્યાતિ, રાજ્ય અને કાર્યરત રહે છે. તેમના સરાહનીય એવા આ કર્મયજ્ઞથી આજે દેશના સીમાડાઓ ઓળંગી વિદેશમાં ફેલાયેલી છે, એવાં આદિવાસી સમાજમાં વ્યાપેલા શિક્ષણ, નિરક્ષરતા, અંધશ્રદ્ધા જેવા વિધાનોમાં શ્રી ગણેશ દેવી સાહેબનું નામ પ્રથમ હરોળમાં મૂકવું દુષણોને દૂર કરવા ૧૨૫ કાર્યકરો ૩૦૦ ગામમાં કાર્યરત છે. પડે.
દેશ અને દુનિયાને ગુજરાતનાં લોકધનનો પરિચય ગુજરાત માટે એ ગૌરવની બાબત છે કે—ઈ. સ. કરાવવા શ્રી દેવી સાહેબ લોક સાહિત્યના અનેક પરિસંવાદોમાં ૧૯૫૦, ૧ જુલાઈએ મહારાષ્ટ્રમાં જન્મેલા, શ્રી સક્રિય રીતે જોડાતા રહ્યાં. જેમાં થીચર, હૈદરાબાદ, વારાંગલ, ગણેશ નારાયણદાસ દેવી ગુજરાતમાં આવી, વડોદરા જિલ્લામાં બેંગ્લોર, શિમોગા, ચેન્નાઈ, પુના, મુંબઈ, જલગાંવ, કોલ્હાપુર, સ્થાયી થયા. પ્રાથમિક શિક્ષણથી માંડી એમ.એ. અંગ્રેજી સુધીનો બરોડા, વલ્લભવિદ્યાનગર, સુરત, રાજકોટ, અમદાવાદ, અભ્યાસ કોલ્હાપુર અને શિવાજી યુનિવર્સિટીમાંથી પૂર્ણ કરી, જયપુર, ચંદીગઢ, લુધીયાણા, દિલ્હી, લખનૌ, કાનપુર, કલકત્તા, ઇ.સ. ૧૯૭૮માં યુનિવર્સિટી ઓફ લીસમાંથી પણ એમ.એ.ની - મદીનાપુર, ભોપાલ વગેરે સ્થળોએ, તેમજ યુનાઈટેડ કિંગ્ડમ, પદવી પ્રાપ્ત કરી. આ સાથે રોમેન્ટીસિઝમન ઇન ધ પોએટ્રી જર્મની, સ્પેન, સિંગાપોર, ઇટાલી, હંગેરી, આર્યલેન્ડ, એન્ડ લીટરરી ક્રિટિસિઝમુ ઑફ શ્રી અરબિંદો’ વિષય અંતર્ગત ઓસ્ટ્રેલિયા, ચાઈના, યુ.એસ.એ., કેનેડા, જાપાન, થાઈલેન્ડ સંશોધન કાર્ય કરી, ઇ.સ. ૧૯૭૯માં શિવાજી યુનિવર્સિટી વગેરે દેશોમાં યોજાયેલ રાષ્ટ્રીય અને આંતર રાષ્ટ્રીય કોલ્હાપુરમાંથી પી.એચ.ડી. ની પદવી પણ પ્રાપ્ત કરી. પરિસંવાદોમાં અધ્યક્ષીય તથા મેમોરિયલ વ્યાખ્યાનો આપ્યાં. ( શૈક્ષણિક ક્ષેત્રે ઉચ્ચ અભ્યાસ પૂર્ણ કરી શ્રી દેવી સાહેબ
શ્રી દેવી સાહેબની પ્રતિભા શક્તિનો પરિચય કરાવનારા ઇ.સ. ૧૯૭૯માં સુરતની દક્ષિણ ગુજરાત યુનિવર્સિટીના અંગ્રેજી તેમના ઘણા ગ્રંથો, દેશ તેમજ દુનિયાના સંશોધકોને માટે જુદી વિભાગના લેકચરર તરીકે જોડાયા. બાદમાં ઇ.સ. ૧૯૮૦માં જ દિશા ખોલી આપી છે, પથપ્રદર્શકની ગરજ સારે તેવાં છે. બરોડાની મહારાજા સયાજીરાવ યુનિવર્સિટીના અંગ્રેજી
લોક સાહિત્ય સંશોધન ક્ષેત્રે શ્રી દેવી સાહેબે દાખવેલી વિભાગમાં લેકચરર તરીકે જોડાયા. અહીં રીડર અને પ્રોફેસર
કાર્યદક્ષતા અને તેમની સંશોધકીય વિદ્વત્તાની નોંધ લઈ, ભારત પદેથી શૈક્ષણિક સેવાઓ આપી ઇ.સ. ૧૯૯૬માં સ્વૈચ્છિક
સરકાર તેમજ અનેકવિધ સંસ્થાઓ દ્વારા, વિવિધ પ્રકારની નિવૃત્તિ સ્વીકારી.
ફેલોશીપ અને એવોર્ડસુથી જેવાકે—કથા એવોર્ડ્સ ફોર અધ્યાપન પદેથી આ રીતે લીધેલી સ્વૈચ્છિક નિવૃત્તિ બાદ, ટ્રાન્સલેશન’, ‘સેન્ટ્રલ સાહિત્ય એકેડેમી એવોર્ડ ફોર આફ્ટર શ્રી દેવી સાહેબ પોતાનો તમામ સમય અને શક્તિ આદિવાસી એગ્નેશિયા', “ગુંથર સોન્યાયમર એવોર્ડ ફોર ઇનોવેટીવ કલ્ચરલ સમાજ તેમજ તેનાં સાહિત્યનાં જતન અને સંશોધનના માર્ગે વાળ વર્ક, “એસ.એ.આર.આર.સી. લિટરરી એવોર્ડ ફોર ઇનોવેટીવ છે. આ માટે તેઓશ્રી “સાહિત્ય અકાદમી દિલ્હીના પ્રોજેકશન કોન્ટ્રીબ્યુશન ટુ લિટરેચર એન્ડ સોશિયલ રિફોર્મ', ‘પ્રિન્સ કલેસ ઓન ટ્રાયબલ લિટરેચર એન્ડ ઓરલ ટ્રેડિશનજન ડિરેક્ટર' એવોર્ડ' (નેધરલેન્ડ) વગેરે જેવા એવોર્ડસુથી તેમને નવાજવામાં તરીકેની નિયુક્તિ સ્વીકારે છે. આ સાથે, આ પ્રજાનાં સાહિત્ય આવ્યા.
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org