Page Text
________________
સ્વપ્ન શિલ્પીઓ.
૬૦૭ આ.શ્રી યશવંત દોશીના વડપણ હેઠળ તેમણે શરૂ કરેલી આ જવું પડ્યું હતું. જેલવાસના તેમનાં સ્મરણોની કથા પુસ્તિકાશ્રેણી જગતના તમામ બનાવો કે વિષયોને સરળ મીસાવાસ્યમ્' પણ એટલી જ જાણીતી છે. તેમના ૬૦થી પણ ભાષામાં વાચકોના જ્ઞાનમાં વૃદ્ધિ કરવાના હેતુથી થયો હતો. વધારે નવલકથા, નિબંધસંગ્રહોના, જીવનચરિત્રો, ઐતિહાસિક પત્રકારત્વ અને ઇતિહાસનો જીવંત સંદર્ભકોશ પુસ્તકો અને વ્યાખ્યાનસંગ્રહો પ્રકાશિત થયાં છે. વિષ્ણુ પંડ્યા
તેમનાં અનેક જાહેર સમ્માન થયાં છે, જેમાં કટોકટી
દરમ્યાન ભૂગર્ભ પત્રકારત્વ માટેની કામગીરીનું સમ્માન ઘણું સૌરાષ્ટ્રની દેન ગુજરાતી ભાષાના પત્રકારત્વમાં પાયાની
મહત્ત્વનું છે. અકાદમી અને પરિષદનાં અનેક સમ્માન, છે. સૌરાષ્ટ્ર આપેલા શૂરા પત્રકારોની પરંપરામાં વિષ્ણુ પંડ્યા
એવોર્ડ્ઝથી વર્ષોવર્ષ નવાજાતા વિષ્ણુભાઈએ અનેક સંસ્થાઓ એક અણનમ યોદ્ધા છે. આઝાદી પહેલાં ૧૯૪૫માં ૧૪મી
શરૂ કરાવી છે, ચલાવી છે, પ્રેરણા પણ આપી છે અને વખત સપ્ટેમ્બરના રોજ માણાવદર (જૂનાગઢ)માં જન્મેલા આવ્યું સ્વાસ્થ સામે ઝીંક ઝીલવા બધું છોડી પણ દીધું છે. વિષ્ણુભાઈએ ગુજરાતના જાહેરજીવનમાં જ પોતાનું જીવન
પત્રકારત્વ અને ઇતિહાસનો જીવંત સ્રોત (sourceસમર્પિત કર્યું છે અને ગુજરાતની રાજકીય, સામાજિક અને
Refrence) એવા તેઓ સ્વયં એક સંસ્થા બની ચૂક્યા છે. વૈચારિક ઉન્નતિ માટે કલમના માધ્યમથી નક્કર કામ કર્યું છે. એમ.એ. અને પીએચ.ડી. સુધી અભ્યાસ માત્ર થોડા સમય
કાર્ટુનિસ્ટ “શનિ’નું ચેતમછંદર પૂરતો મર્યાદિત ન રહેતાં આજીવન અધ્યયન-અધ્યાપનયાત્રામાં મૂળ નામ કેશવલાલ ધનેશ્વર ત્રિવેદી. આખું સૌરાષ્ટ્ર, પરિવર્તિત થયો અને તેમણે સતત કર્મઠ પત્રકાર, સહૃદયી | ગુજરાત અને મુંબઈવાસી ગુજરાતીઓ તો ‘શનિ' નામથી જ શિક્ષક અને સમર્થ માર્ગદર્શકની ભૂમિકા ગુજરાતના સાહિત્ય તેમને જાણે છે. ગુજરાતમાં કલમના માધ્યમથી સૌરાષ્ટ્રનું અને અને પત્રકારત્વજગત માટે કરી છે.
ગુજરાતનું અને મુંબઈનું પત્રકારત્વ આપબળે ખેડનાર કાર્ટૂનિસ્ટ તેમનો સંપાદક તરીકેનો સંસ્પર્શ પામેલાં સામયિકોમાં શાનના સંઘર્ષકથા ઘણી રોચક છે. જનસત્તા-લોકસત્તા, રંગતરંગ, ચાંદની, સાધના, સમાન્તર કાર્ટૂનિસ્ટ તરીકેની તેમની કારકિર્દીની શરૂઆત સાપ્તાહિક, નવગુજરાત ટાઇમ્સ, બિરાદર પત્રિકા, દૈનિક “સૌરાષ્ટ્રથી થઈ. ‘વંદે માતરમ્' માટે પણ તેઓ દોરતા અને મહાનગર (મુંબઈ), ટાઇમ્સ ઓફ ઇન્ડિયા (ગુજરાતી), સંદેશ લખતા. અમદાવાદના રમખાણોના વ્યંગચિત્રો પ્રકાશિત કરવા દૈનિકનો સમાવેશ થાય છે.
બદલ ઝવેરચંદ મેઘાણી પર કેસ ચાલ્યો હતો. કાર્ટૂન દ્વારા તેમણે હિન્દી દૈનિક અને સામયિકોમાં પણ લેખન કાર્ય
કટાક્ષની આ પરંપરા પછી તો ‘સૌરાષ્ટ્ર', “ફૂલછાબ', કર્યું છે, જેમાં ધર્મયુગમાં (૧૯૭૮થી ૮૫), દિનમાન
જન્મભૂમિ' અને શામળદાસ ગાંધીના ‘વંદે માતરમ્' સુધી (૧૯૭૮-થી ૮૫), ‘રવિવાર’, કલકત્તા (૧૯૮૫થી ૯૦),
ચાલી. સૌરાષ્ટ્ર’ અને ‘વંદે માતરમ્'માં ઘડાયા પછી “શનિની જનસત્તા' દિલ્હી (૧૯૭૮થી ૧૯૯૦), રાષ્ટ્રીય સહારા,
પોતાનું સાપ્તાહિક ચાલુ કરવાની ઇચ્છા હતી. ઘણું આયોજન દિલહી (૧૯૯૦-થી, સહારા સમય (૧૯૯૨થી) સાપ્તાહિક
કર્યા બાદ તેમણે ‘ચેત મછંદર’ નામે સાપ્તાહિક ચાલુ કર્યું જેમાં હિન્દુસ્તાન, દિલહી (૧૯૮૫-૯૦), મહાનગર, મુંબઈ
શબ્દો ઓછા અને કટાક્ષચિત્રો વધારે. (૧૯૯૬થી), પ્રભાત ખબર, પટના (૧૯૯૬થી)નો સમાવેશ | ‘શનિ’નું સ્મરણ હવેની પેઢીના યુવાનોને ઝાંખું થવા થાય છે.
લાગ્યું છે, જે સ્વાભાવિક છે કેમકે સમૂહમાધ્યમોની અમાપ પત્રકારત્વની સઘન કામગીરી, પત્રકારત્વનું અને
પ્રગતિએ ઇતિહાસની આવી ગૌરવપ્રદ અનેક બાબતોને દાટી રાજ્યશાસ્ત્ર, સમાજશાસ્ત્ર, ઇતિહાસ અને ભાષાના વિષયના
દીધી છે. “શનિ’એ પોતાની કલમ અને પીંછીથી સમગ્ર વિદ્યાર્થીઓને શિક્ષણ આપવાના કામની સાથોસાથ તેમણે
સૌરાષ્ટ્રને ઘેલું લગાડ્યું હતું. ‘એન્ટિએસ્ટાબ્લિશમેન્ટ’ પત્રકારત્વ પત્રકારત્વ અને ઇતિહાસના વિષયોને કેન્દ્રમાં રાખીને અનેક શરૂ કરવું અને તેને સ્થાપિત કરવાનું કામ શનિએ કર્યું. ‘શનિ' પુસ્તકો લખ્યાં છે. ૧૯૭૫-૭૬ની રાષ્ટ્રીય કટોકટી દરમ્યાન
જેલમાં ગયા, જેલમાંથી છૂટ્યા બાદ પીંજરામાંથી ધસમસતા સેન્સરશિપ વિરુદ્ધના સંઘર્ષમાં ઊતરવાને લીધે તેમને જેલમાં
સિંહથી નાસભાગ કરતા ઉંદરડાઓનું ચિત્ર પહેલા પાને મૂકીને
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005122 |
| Book Title | Bahumukhi Pratibhaono Kirti Kalash Swapn Shilpio |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 820 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |