Page Text
________________
तपो-भार्ग-गति
अध्ययन - 30 : टिप्पए। ४
योग्य छे, परंतु संस्कृत छायानी दृष्टि 'प्रायोपगमन' ३५ थधुं भेजे. महाभारतमां अनशनऽर्ताना अर्थमा 'प्रायोपविष्ट' शब्दनो प्रयोग भणे छे.' अश्मीरमां अनशनना प्रबंध माटे खेड पछाधिकारीनी निमशुङ १२वामां आवती, ४ 'प्रायोवेश' તરીકે ઓળખાતો.
શ્વેતામ્બર
૧. સવિચાર – ગમનાગમન-સહિત
૨. અવિચાર – ગમનાગમન-સહિત
3. निर्धारि - उपाश्रयना भेड भागमा, भेमा मृत्यु पछी શરીરનું નિર્હરણ કરવામાં આવે – બહાર લઈ જવામાં આવે. ४. अनिर्धारि - गिरि-गुड़ा वगेरेमां, प्रेमां
મૃત્યુ પછી નિર્હરણ કરવું જરૂરી ન હોય.
प्रायोपगमनना वएर्शनमां आयार्य शिवप्रेटिखे अनिर्द्धार भने निर्धारिनो अर्थ 'अचल' ने 'चल' पर ज्यों छे. १७ મૂલારાધનાનાં ભક્ત-પ્રત્યાખ્યાનના નિરુદ્ધતર અને પરમનિરુદ્ધની તુલના ઔપપાતિકના પાદપોપગમન અને ભક્તપ્રત્યાખ્યાનના એક પ્રકાર – વ્યાઘાત-સહિત સાથે થઈ શકે. ઔપપાતિક અનુસાર પાદપોપગમન અને ભક્ત-પ્રત્યાખ્યાન બન્ને અનશનોના બે બે પ્રકાર હોય છે – વ્યાઘાત-સહિત અને વ્યાઘાત-રહિત. વ્યાઘાત-સહિતનો અર્થ છે – સિંહ, દાવાનળ વગેરેનો વ્યાધાત પેદા થતાં કરવામાં આવતું અનશન.૧૧
२.
3.
આ પરથી એમ ફલિત થાય છે કે અનશન વ્યાધાત પેદા થાય ત્યારે પણ કરવામાં આવે છે અને વ્યાધાત ન થવા પર પણ કરવામાં આવે છે. સૂત્રકૃતાંગ અનુસાર શારીરિક બાધા ઉત્પન્ન થાય કે ન થાય તો પણ અનશન કરવામાં આવે છે. ૧૨
१.
महाभारत, शान्तिपर्व, २७ । २४ :
प्रायोपविष्टं जानीध्वमथ मां गुरुघातिनम् ।
प्राचीन भारतीय अभिलेखों का अध्ययन, प. १०४ । बृहद्वृत्ति, पत्र ६०२ : 'कायचेष्टाम्' उद्वर्त्तनपरिवर्त्तनादिककायप्रवीचारं 'प्रती' ति आश्रित्य 'भवेत्' स्यात्, तत्र सविचारं भक्तप्रत्याख्यानमिङ्गिनीमरणं च । मूलाराधना, २। ६५, विजयोदया वृत्ति: विचरणं नानागमनं विचारः । विचारेण वर्तते इति सविचारं एतदुक्तं भवति । वक्ष्यमाणार्हलिंगादिविकल्पेन सहितं भक्तप्रत्याख्यानं इति ।
बृहद्वृत्ति, पत्र ६०२ : अविचारं तु पादपोपगमनं तत्र हि सव्याघाताव्याघात भेदतो द्विभेदेऽपि पादपवनिश्रेष्टतयैव स्थीयते ।
(५) मूलाराधना, २।६५ विजयोदया वृत्ति : अविचारं वक्ष्यमाणर्ह्रादिनानाप्रकाररहितम् ।
४.
५.
६.
७.
८.
૭૬૯
(५) मूलाराधना दर्पण, ७ २०१५ : अवीचारं अनियतविहारादिविचारणाविरहात् ।
स्थानांग २ । ४९५ वृत्ति: यद्वसतेरेकदेशे विधीयते तत्ततः शरीरस्य निर्हरणात्- निस्सारणान्निर्ह्रारिमम् । मूलाराधना दर्पण, ७।२०१५ : अणिहारिमं सविचारभक्तप्रत्याख्यानोक्तस्वगणपरित्यागाभावात् ।
Jain Education International
દિગમ્બર
आई, लिंग साहि विल्प-सहित. अर्ड, सिंग आहि विल्प-रहित.
સ્વ-ગણનો ત્યાગ કરી પર-ગણમાં ४६ शडे ते,
સ્વ-ગણનો ત્યાગ કરી પર-ગણમાં ન જઈ શકે તે.”
6.
અર્થ—સવિચાર ભક્તના પ્રત્યાખ્યાનમાં સ્વ-ગણનો પરિત્યાગ કરીને પર-ગણમાં જવાની વિધિ બતાવી છે, તે તેમાં नथी खेटला भाटे तेने 'अणिहारिम' हेवामां आवे छे.
मूलाराधना दर्पण, २। ४१५, वृत्ति : यत्पुनर्गिरिकन्दरादौ तदनिर्हरणादनिहरिमम् ।
१०. मूलाराधना ८ । २०६९ :
एवं णिप्पडियम्मं, भांति पाओवगमणमरहंता । णियमा अणिहारं तं सिया ण णीहारमुवसग्गे ॥
विजयोदया- तत्प्रायोपगमनमनतिहारमचलं स्याच्चलमपि उपसर्गे परकृतचलमनपेक्ष्य ।
११. औपपातिक, सूत्र ३२ वृत्ति, पृ. ७१ : व्याघातवत्सिंहदावानलाद्यभिभूतो यत् प्रतिपद्यते ।
१२. (५) सूयगडो, २ । २ । ६७ : ते णं एतेणं विहारेणं विहरमाणा बहूई वासाई सामण्णपरियागं पाउंणंति, पाउणित्ता, आबाहंसि उप्पण्णंसि वा अणुप्पण्णंसि वा बहूई भत्ताई पच्चक्खति, पच्चक्खित्ता बहूई भत्ता असणाए छेदेति ।
(4) ४न, २ । २ । ७३ : ते णं एयारूवेणं विहरमाणा
बहूई वासाई समणोवासगपरियागं पाउणति, पाउणित्ता आबाहंसि उप्पण्णंसि वा अणुप्पण्णंसि वा बहूई भत्ताई पच्चक्खति, पच्चक्खित्ता बहूई भत्ताई अणसणाए छेदेति ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005116 |
| Book Title | Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 02 Uttarajjhayanani Terapanth |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tulsi Acharya, Mahapragna Acharya |
| Publisher | Jain Vishva Bharati |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 532 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_uttaradhyayan |
| File Size | 24 MB |