________________
સામાચારી
૬૩૯
અધ્યયન-૨૬ : ટિ.૧૧
આ શ્લોક ઓપનિયુક્તિમાં જેમનો તેમ મળે છે." ૧૧. જ્યેષ્ઠ ( મૂ)
પ્રસ્તુત શ્લોકમાં “Bદ્રાકૂત્તે’ શબ્દમાં બે નક્ષત્રોનો યોગ છે–ષ્ઠા અને મૂલ, જે નક્ષત્ર ચન્દ્રમાને નિશાના અંત સુધી પહોંચાડે છે, તે જયારે આકાશના ચતુર્થ ભાગમાં આવે છે, તે સમયે પ્રથમ પૌરુષીનું કાળમાન હોય છે. આ જ રીતે તે નક્ષત્ર જ્યારે સંપૂર્ણ ક્ષેત્રનું અવગાહન કરી લે છે, ત્યારે ચારે પ્રહર વીતી જાય છે.
જે નક્ષત્ર પૂર્ણિમાએ ઉદિત થાય છે અને ચન્દ્રમાને રાત્રિના અંત સુધી પહોંચાડે છે તે જ નક્ષત્રના નામ પર મહિનાઓના નામ રાખવામાં આવ્યાં છે. શ્રાવણ અને જયેષ્ઠ માસ આના અપવાદ છે. જંબૂદીપ પ્રજ્ઞપ્તિમાં આનું સ્પષ્ટ અને વિસ્તૃત વર્ણન
શ્રાવણ માસને ૪ નક્ષત્રો પાર પહોંચાડે છે–
ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્ર ૧૪ દિન-રાત. અભિજિત નક્ષત્ર ૭ દિન-રાત. શ્રવણ નક્ષત્ર ૮ દિન-રાત. ધનિષ્ઠા નક્ષત્ર ૧ દિન-રાત.
ભાદ્રવ માસને ૪ નક્ષત્ર
ધનિષ્ઠા ૧૫ દિન-રાત. શતભિગ ૭ દિન-રાત. પૂર્વાભાદ્રપદ ૮ દિન-રાત.
ઉત્તરાભદ્રપદ ૧ દિન-રાત. આસો માસને ૩ નક્ષત્ર
ઉત્તરાભાદ્રપદ ૧૪ દિન-રાત. રેવતી ૧૫ દિન-રાત.
અશ્વિની ૧ દિન-રાત. કાર્તિક માસને ૩ નક્ષત્ર
અશ્વિની ૧૪ દિન-રાત. ભરણી ૧૫ દિન-રાત.
કૃતિકા ૧ દિન-રાત. મૃગશિર માસને ૩ નક્ષત્ર
કૃતિકા ૧૪ દિન-રાત . રોહિણી ૧૫ દિન-રાત, મૃગશિર ૧ દિન-રાત.
પૌષ માસને ૪ નક્ષત્ર
જયેષ્ઠ માસને ૪ નક્ષત્રમૃગશિર ૧૪ દિન-રાત. વિશાખા ૧૪ દિન-રાત. આ ૮ દિન-રાત.
અનુરાધા ૮ દિન-રાત. પુનર્વસુ ૭ દિન-રાત. જયેષ્ઠા ૭ દિન-રાત. પુષ્ય ૧ દિન-રાત.
મૂલ ૧ દિન-રાત. માઘ માસને ૩ નક્ષત્ર
આષાઢ માસને ૩ નક્ષત્રપુષ્ય ૧૪ દિન-રાત.
મૂલ ૧૭ દિન-રાત. આશ્લેષા ૧૫ દિન-રાત, પૂર્વાષાઢા ૧પ દિન-રાત. મઘા ૧ દિન-રાત.
ઉત્તરાષાઢા ૧ દિન-રાત, ફાલ્ગન માસને ૬ નક્ષત્ર
મઘા ૧૪ દિન-રાત. પૂર્વા ફાલ્ગની ૧૫ દિન-રાત.
ઉત્તરા ફાલ્ગની ૧ દિન-રાત. ચૈત્ર માસને ૩ નક્ષત્ર
ઉત્તરા ફાલ્ગની ૧૪ દિન-રાત. હસ્ત ૧૫ દિન-રાત.
ચિત્રા ૧ દિન-રાત. વિશાખ માસને ૩ નક્ષત્રચિત્રા ૧૪ દિન-રાત,
સ્વાતિ ૧૫ દિન-રાત. વિશાખા ૧ દિન-રાત,
૧. સોનિnિ, Tથા ૨૮૬ !
૨.
નંgવપત્ત, વક્ષ૦ ૭ સૂત્ર ૨૫૬-૨૬૭T
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org