________________
(१८)
પૂર્વોની ભાષા પણ સંસ્કૃત હોવાનું માનતા હતા આ બધા તથ્યોમાં અધ્યયન પછી પણ આપણએ એ હકીકત ન ભૂલી શકીએ કે પ્રાચીન આગમોની ભાષા અર્ધમાગધી હતી. અર્ધમાગધી અને મહારાષ્ટ્રી ઉત્તરાધ્યયનની ભાષા મહારાષ્ટ્રીથી પ્રભાવિત અર્ધમાગધી છે. અર્ધમાગધી અને મહારાષ્ટ્રીમાં અંતર નીચે મુજબ છે– मभागधी
મહારાષ્ટ્રી असंयुत 'क' नो 'ग' 'त' थाय छ
'क' नो प्रायः सो५ थाय -
अज्झावयाणं (१२।१६) कुमारगा (१४।११)
'ग' नो प्राय: सो५ थाय छलोगो (१४।२२)
भोए (१४।३७) असंयुक्त 'ग' नो सो५ नथी थतोकामभोगेसु (१४६) सगरो (१८।३५) असंयुक्त 'च' भने 'ज' न त।२-भस प्रयोगो 'य' भने, 'ज' नो प्राय: सोप थाय छभणेतेगिच्छं (२२३३)
समुवाय (१४।३७) वितिगिच्छा (१६।सू० ४)
बीयाइं (१२।१२) असंयुक्त 'त' नो प्राय: सो५ नथी थती
'त' नो प्राय: सो५ थाय छअतरं (८६)
पुरोहिय (१४।३७) અસંયુક્ત ‘ટ્ર'નો પ્રાય: લોપ નથી થતો અને ક્યાંક 'दना प्राय: लोप थाय
तेनो 'त' 25 छउदगं (७/२३)
विइयाणि (१२।१३) असंयुक्त 'प'नो प्राय: 'व' 2804
'प' नो प्रायः लोप थाय छमहादीवो (२३१६६)
तउय (३६/७३) અસંયુક્ત ‘ઘ'ના પ્રાયઃ લોપ નથી થતો અને ક્યાંક 'य' नो प्राय: पोप थाययांतेनो 'त' थयछउवाया (३२।९)
काए (३६।८२)
आउ (७/१०) અસંયુક્ત “વ'નો પ્રાય: લોપ નથી થતો અને ક્યાંક 'व' नो प्राय: दो५ थाय छन्यां तेनो 'त' यय
१. प्रज्ञापना, पद १, सूत्र ३७ : भासारिया जे णं अद्धमागहाए
भासाए भासेति । २. ठाणं, ७।४८ गाथा १० :
सकता पागता चेव, दोण्णि य भणिति आहिया ।
सरमंडलंमि गिज्जते, पसत्था इसिभासिता ।। 3. अणुओगदाराई, सूत्र ३०७ गाथा ११ :
सक्या पायवा चेव, भणितिओ होंति दोण्णि वि
सरमंडलम्मि गिज्जते, पसत्था इसिभासिया ॥ ४. तत्त्वार्थ सूत्र ३।१५, हारिभद्रीय वृत्ति पृष्ठ १८० :
शिष्टा:-सर्वातिशयसम्पन्ना गणधरादयः तेषां भाषा
संस्कृताऽर्धमागधिकादिका च । ५. प्रभावक चरित, पृष्ठ ५८, वृद्धवादिसूरि, चरित, श्रलोक
११३ : चतुर्दशापि पूर्वाणि संस्कृतानि पुराऽभवन् ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
