Page Text
________________ 288 નંદીસુનં-(૧૩૩). ચિંતા–શું થયું કે થશે? આ પ્રકારનું પલિોચન, વિમર્શ આ વસ્તુ આરીતે સંઘટિત થાય છે એવો વિચાર, આ પ્રકારની વિચારધારા જે પ્રાણીને હોય તે સંજ્ઞી કહેવાય છે. જે પ્રાણીને ઈહા, અપોહ, માર્ગણા ગવેષણા, ચિંતા, વિમર્શ નથી તે અસંશી કહેવાય છે. એવા જીવોનું કૃત કાલિક-ઉપદેશથી સંજ્ઞી અને અસંશજ્ઞીશ્રુત કહેવાય છે. હેતુ ઉપદેશથી સંજ્ઞીશ્રુતનું સ્વરૂપ કેવું છે? જે જીવની અવ્યક્તકે વ્યક્તરીતે વિજ્ઞાનદ્વારા, આલોચનવિક ક્રિયા કરવાની શક્તિ-પૂવૃત્તિ છે તે સંજ્ઞી અને જે પ્રાણીની અભિસંધારણપૂર્વિકા કરણશક્તિ-વિચારપૂર્વક ક્રિયા કરવામાં પ્રવૃત્તિ હોતી નથી તે અસંશી કહેવાય છે, આરીતે હેતુપદેશથી સંજ્ઞી અને અસંશી કહેવાય છે. દષ્ટિવાદ-ઉપદેશથી સંજ્ઞી શ્રતનું સ્વરૂપ કેવું છે ? દષ્ટિવાદ- ઉપદેશની અપેક્ષાએ સંજ્ઞીશ્રુતના ક્ષયોપશથી સંજ્ઞી અને અસંજ્ઞીશ્રુતના ક્ષયોપશમથી અસંશી કહેવાય છે. આરીતે દષ્ટિવાદોપદેશથી સંશી અને અસંજ્ઞી સમજવા. આ રીતે સંજ્ઞીશ્રુત અને અસંજ્ઞીશ્રુત પૂર્ણ થયું. [૧૩૪]સમ્યકુશ્રુત તે શું છે ? ઉત્પન્ન જ્ઞાન-દર્શનને ધારણ કરનાર, ત્રિલોકદ્વારા આદરપૂર્વક જોવાયેલ, યથાવસ્થિત ઉત્કીર્તિત, ભાવપૂર્વક નમસ્કૃત, અતીત વર્તમાન અને અનાગતને જાણવાવાળા, સર્વજ્ઞ અને સવંદશ અહંત તીર્થકર ભગવંતો દ્વારા પ્રણીત અર્થથી ઉપદિષ્ટ, જે આ દ્વાદશાહરૂપ ગણિપિટક છે તે સમ્યકશ્રુત કહેવાય છે. તે આ પ્રમાણે- આયારો, સૂયગડો, ઠાણ, સમવાઓ, વિવાહપન્નતિ, નાયાધમ્મકહાં, ઉપાસના ગદસા અંતગડા દસા, અનુત્તરો વવાય દસા,પહા વગરણું, વિવાગસૂર્ય અને દિવિાય આરીતે આ દ્વાદશાડ ગણિપિટક ચૌદ પૂર્વધારીનું સમ્યફથત હોય છે. સંપૂર્ણ દશપૂર્વધારીનું પણ સમ્યફફ્યુત હોય છે.તેનાથી ઓછું અર્થાત્ કંઈક ઓછું દર્શપૂર્વ અને નવ આદિપૂર્વનું જ્ઞાન હોવા પર ભજના છે અથતુ સમ્યકશ્રુત હોય અથવા ન પણ હોય. આ રીતે સમ્યકકૃતનું વર્ણન પૂર્ણ થયું. [૧૩૫]મિથ્યાશ્રતનું સ્વરૂપ કેવું છે ? જે અજ્ઞાની મિથ્યાષ્ટિઓદ્વારા સ્વચ્છંદબુદ્ધિ અને મતિદ્વારા કલ્પિત કરેલા છે તે મિથ્યાશ્રત છે તે આ પ્રમાણ છે, જેમકે–ભારત રામાયણ, ભીમાસુરોક્ત, કૌટિલ્ય, શકટભદ્રિકા, ખોડા-ઘોટક મુખ, કાપસિક, નાગસૂક્ષ્મ, કનક સપ્તતિ, વૈશેષિક, બુદ્ધવચન, ઐરશિક, કપિલીય, લોકાયત, ષષ્ઠિતંત્ર, માઢર, પુરાણ, વ્યાકરણ, ભાગવત, પાંતજલિ, પુષ્યદેવત, લેખ, ગણિત, શકુનિરત, નાટક, અથવા બહોતેર કળાઓ અને સાંગોપાન્ચારવેદ, આ સર્વને જ્યારે મિશ્રાદષ્ટિ મિથ્યાત્વથી ગ્રહણ કરે છે ત્યારે મિથ્યાશ્રતછે. આજ ગ્રંથોને સમ્યગ્દષ્ટિ સમ્યકરૂપથી પ્રહણ કરે છે તો સમ્યકશ્રુત થઈ જાય છે. અથવા મિદષ્ટિને પણ આ ગ્રંથ સમ્યકશ્રુત છે. કારણ કે તેના સમ્યકત્વમાં હેતુરૂપ બની જાય છે, કોઈ મિથ્યાદષ્ટિ તે ગ્રંથોથી પ્રેરિત થઈને સ્વપક્ષ- મિથ્યાત્વદષ્ટિને છોડી દે છે. આ મિથ્યાશ્રતનું વર્ણન કર્યું. [૧૩]સાદિ, સપર્યવસિત અને અનાદિ અપર્યવસિત શ્રતનું સ્વરૂપ કેવું છે? આ દ્વાદશાડગરૂપ ગણિપિટક [શેઠના રત્નોના ડબ્બાની સમાન આચાર્યની પ્રૂતરત્નોની પેટી)પયિાર્થિક નયની અપેક્ષાથી સાદિ અને સાન્ત છે અને દ્રવ્યાર્થિક નયની અપેક્ષાએ અનાદિ અનંત છે. શ્રુતજ્ઞાન સંક્ષેપમાં ચાર પ્રકારનું કહ્યું છે, જેમકે-દ્રવ્યથી. ક્ષેત્રથી, કાળથી અને ભાવથી. દ્રવ્યથી સમ્યકશ્રુત, એક પુરુષની અપેક્ષાએ સાદિપર્યવસિત-સાદિ અને સાંત છે. ઘણા પુરુષોની અપેક્ષાએ અનાદિ અપર્યવસિત છે Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
| SR No. | 005108 |
| Book Title | Agam Deep 44 Nandisuttam Gujarati Anuvaad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 1997 |
| Total Pages | 38 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, Agam 44, & agam_nandisutra |
| File Size | 2 MB |