________________ 138 ભગવઈ - 6-8316 સ્વરૂપવાળા છે, દ્વિગુણ, દ્વિગુણ પ્રમાણ આ તિર્યશ્લોકમાં અસંખ્યય દ્વીપ સમુદ્રો, સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રના છેડાવાળા કહ્યા છે હે ભગવન્! દીપોનાં અને સમુદ્રોનોનાં કેટલાં નામધેય કહ્યાં છે ? હે ગૌતમ ! લોકમાં જેટલાં શુભનામ, શુભરૂપ, શુભગંધ, શુભરસ અને શુભસ્પર્શ છે એટલા, દ્વીપોનાં અને સમુદ્રોનાં નામ છે, એ રીતે નામ ઉદ્ધાર, પરિણામ જાણવા અને સર્વ જીવોનો દ્વીપોમાં અને સમુદ્રમાં ઉત્પાદ જાણવો. હે ભગવન! તે એ પ્રમાણે છે, એમ કહી યાવતું વિહરે છે. શતક૬-ઉદ્દેસાઃ ૮ની મુનિદીપરત્નસાગરે કરેલગુર્જરછાયા પૂર્ણ (ઉદ્દેશક-) [31] હે ભગવનું ! જ્ઞાનાવરણીય કર્મને બાંધતો જીવ કેટલી કમપ્રકૃતિઓને બાંધે? હે ગૌતમ ! સાત પ્રકારે બાંધે છે, આઠ પ્રકારે બાંધે છે અને છ પ્રકારે પણ બાંધે છે, અહિં પ્રજ્ઞાપના' માં કહેલો બંધ ઉદ્દેશક જાણવો. [318] હે ભગવન્! મહર્ધિક યાવતું મહાનુભાગવાળો દેવ બહારનાં પુદ્ગલોને ગ્રહણ કર્યા સિવાય એકવર્ણવાળા અને એક આકારવાળા સ્વશરીર વગેરેનું વિકુવણ કરવા સમર્થ છે ? હે ગૌતમ ! આ અર્થ સમર્થ નથી. હે ભગવન્! તે દેવ બહારનાં પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરીને તેમ કરવા સમર્થ છે? હે ગૌતમ! હા, સમર્થ છે. હે ભગવન્! તે દેવ શું-અહિં રહેલાંપુદ્ગલોનું ગ્રહણ કરીને વિકુવણ કરે છે? ત્યાં દેવલોકમાં રહેલાં પુદ્ગલોનું ગ્રહણ કરીને વિકુવણ કરે છે? કે કોઈ બીજે ઠેકાણે રહેલાં પુદ્ગલોનું ગ્રહણ કરીને વિકર્વણ કરે છે ? હે ગૌતમ! અહિં રહેલાં પગલોનું ગ્રહણ કરીને વિફર્વણ કરતો નથી અને બીજે ઠેકાણે રહેલાં પગલોનું ગ્રહણ કરીને વિદુર્વણ કરતો નથી ત્યાં દેવલોકમાં રહેલાં પુદ્ગલોનું ગ્રહણ કરીને વિદુર્વણ કરે છે. એ પ્રમાણે એ ગમવડે ધાવતું? એક વર્ણવાળા એકઆકારને, એકવવાળા અનેક આકારને, અનેકવર્ણવાળા એક આકારને અને અનેકવર્ણવાળા અનેક આકારને વિકર્તિત કરવા શક્ત છે એ પ્રમાણે ચાર ભાંગા જાણવા. હે ભગવન્! મહધિક યાવતું મહાનુભાગવાળો દેવ બહારનાં પુદ્ગલોને ગ્રહણ કર્યા સિવાય કાળા પુદ્ગલને નીલ પુદ્ગલપણે પરિણમાવવા અને નીલપુદ્ગલને કાળાપુગલપણે પરિણમાવવા સમર્થ છે ? હે ગૌતમ ! એ અર્થ સમર્થ નથી, પણ પગલોનું ગ્રહણ કરીને તેમ કરવા સમર્થ છે. હે ભગવન્! શું તે દેવ ઈહગતાદિપુદ્ગલોને ગ્રહણ કરીને તેમ કરવા સમર્થ છે? હે ગૌતમ ! પૂર્વ પ્રમાણે તેજ સમજવું, વિશેષ એ કે વિદુર્વે છે તે બદલે પરિણમાવે છે એમ કહેવું, એ પ્રમાણે કાળા પુલને લાલપુદ્ગલપણે, એ પ્રમાણે કાળાપુગલની સાથે ભાવતું શુક, એ પ્રમાણે નીલની સાથે થાવત્ શુલ્ક, એ પ્રમાણે લાલપુદ્ગલને યાવતું શુકલપણે, એ પ્રમાણે હારિદ્રપુદ્ગલ સાથે યાવતું શુદ્ધ, તે એ પ્રમાણે એ ક્રમવડે ગંધ રસ અને સ્પર્શ સંબંધે સમજવું યાવત્ કર્કશ સ્પર્શવાળા, કોમળ સ્પર્શવાળા પુદ્ગલપણે પરિણમાવે. એ પ્રમાણે બે બે વિરુદ્ધ ગુણોને ગુરુક અને લધુક; શીત અને ઉષ્ણ, સ્નિગ્ધ અને રુક્ષ વણદિને સર્વત્ર પરિણમાવે છે. પરિણમાવે છે એ ક્રિયાના બબે આલાપક કહેવા [319] હે ભગવનું ! અવિશુદ્ધ લેશ્યાવાળો દેવ અનુપયુક્ત આત્માવડે અવિશુદ્ધ વેશ્યાવાળા દેવને, દેવીને, અન્યતરને તે બેમાંના એકને જાણે છે? જૂએ છે? હે. Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org