________________ સ્થાન-૨, ઉદેસો-ર 235 [) બે સ્થાનોથી આત્મા અધોલોકને જાણે છે અને દેખે છે. જેમકે- સમુદ્યાતરૂપ આત્મ સ્વભાવથી અવધી જ્ઞાની આત્મા અધોલોકને જાણે અને દેખે છે અને વૈક્રિય સમુદ્રઘાત કર્યા વિના આત્મા અધોલોકને જાણે છે અને દેખે છે તાત્પર્ય એ છે કે અવધિજ્ઞાની સમુદ્ધાત કરીને અથવા સમુદ્ધાત કર્યા વિના જ અધોલોકને જાણે છે અને દેખે છે. એ પ્રમાણે તિર્યલોકને જાણે છે અને દેખે છે, એ પ્રમાણે ઉદ્ગલોકને જાણે છે અને દેખે છે, એ પ્રમાણે પરિપૂર્ણલોકને જાણે છે અને દેખે છે. એ પ્રકારથી આત્મા અધોલોકને જાણે છે અને દેખે છે. જેમકે વૈક્રિય શરીર બનાવીને આત્મા અધોલોકને જાણે છે, દેખે છે વૈક્રિય શરીર બનાવ્યા વિના આત્મા અધોલોકને જાણે છે અને દેખે છે. તાત્પર્ય એ છે કે) અવધિજ્ઞાની વૈક્રિય શરીર બનાવીને અથવા વૈક્રિય શરીર બનાવ્યા વિના પણ અધોલોકને જાણે છે અને દેખે છે. એ પ્રમાણે તિર્યંક લોક આદિ આલાપક સમજવા જોઈએ. બે પ્રકારે આત્મા શબ્દ સાંભળે છે જેમકે- દેશ રૂપથી આત્મા શબ્દ સાંભળે છે અને સર્વ રૂપથી પણ, આત્મા શબ્દ સાંભળે છે. એ પ્રમાણે રૂપ દેખે છે, ગંધ સુંઘે છે, રસનું આસ્વાદન કરે છે. સ્પર્શનો અનુભવ કરે છે. બે પ્રકારે આત્મા પ્રકાશ કરે છે - (અવધિ આદિજ્ઞાનો વડે) દેશ રૂપથી આત્મા પ્રકાશ કરે છે. કેવલજ્ઞાન વડે સર્વ રૂપથી પણ આત્મા પ્રકાશ કરે છે. એ પ્રમાણે વિશેષ રૂપથી પ્રકાશ કરે છે એ પ્રમાણે દેશથી અને સર્વથી વૈક્રિય કરે છે. એ પ્રમાણે દેશથી એક યોગથી અને સર્વથી એટલે ત્રણેય યોગથી પરિચાર-મૈથુન કરે છે. એ પ્રમાણે ભાષા બોલે છે, આહાર કરે છે. પરિણમન કરે છે. વેદન કરે છે. નિરા કરે છે તે નવ સૂત્ર દેશ અને સર્વ બે પ્રકારથી જાણવા. બે પ્રકારે દેવ શબ્દ સાંભળે છે. જેમકે- દેવ દેશથી પણ શબ્દ સાંભળે છે. અને સર્વથી પણ શબ્દ સાંભળે છે ાવત્ નિર્જરા કરે છે. બે પ્રકારે મરુત. દેવ કહેલ છે જેમકે- એક શરીરવાળાં અને બે શરીરવાળા, વિગ્રહગતિની અપેક્ષાએ. એક કામણ શરીરવાળા અને ઉપપાત પછી બે શરીરવાળા. અથવા ભવધારણીય શરીરની અપેક્ષા એ એક શરીરવાળા અને ઉત્તર વૈક્રિયની અપેક્ષા એ બે શરીરવાળા છે. અહીં તૈજસશરીર કામણમાં અન્તર્ગત સમજવું. એ પ્રમાણે કિન્નર, કિં૫રૂષ, ગંધર્વ, નાગકુમાર, સુવર્ણકુમાર, અગ્નિકુમાર, વાયુકુમાર તે પણ એક શરીર અને બે શરીરવાળા સમજવા. બે પ્રકારે દેવ છે- એક શરીરવાળા અને બે શરીરવાળા. સ્થાનઃ ૨-ઉદેસો ૨-નીમુનિદીપરત્નાગરે કરેલગુર્જરછાયા પૂર્ણ (સ્થાનઃ ૨-ઉદેસોઃ૩) '[81] શબ્દ બે પ્રકારના કહેલ છે. જેમકે-ભાષાશબ્દ નો-ભાષાશબ્દ. ભાષાશબ્દ બે પ્રકારના છે. જેમકે અક્ષર સંબંધ અને નો-અક્ષર સંબંધ. નો-ભાષા શબ્દ બે પ્રકારનાં છે. જેમકે-આતોદ્ય (ઢોલ આદિનાં શબ્દો નો આતીદ્ય (વાંસ આદિના ફાટવાથી થવાવાળા શબ્દો આતોદ્યશબ્દ બે પ્રકારના છે. જેમકે-તત (તારબંધ વીણા. આદિથી થવાવાળા શબ્દો વિતત-નગારા આદિના શબ્દ, તતશબ્દ બે પ્રકારનાં છે. જેમકે-ઘન તાલ આદિ વાદ્યોના શબ્દ. શુષિર-બંસરી, શંખ આદિ મોંઢાથી વગાડવાવિાળ વાધનો શબ્દ, આ પ્રમાણે વિતત શબ્દ પણ બે પ્રકારના જાણવા. નો-આતોદ્ય શબ્દ બે પ્રકારનાં છે. જેમકે ભૂષણ શબ્દ અને નો-ભૂષણ શબ્દ, નો-ભૂષણ શબ્દ બે Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org