________________
સ્થાન-૪, ઉદેસો-૩
૨૯૧ વનસ્પતિકાય તથા સર્વ વાણવ્યંતરોને ચાર વેશ્યાઓ હોય છે.
[૩૪૨] યાન ચાર પ્રકારના છે- કોઈ એક યાન બળદોથી યુક્ત હોય અને સામગ્રીથી પણ યુક્ત હોય છે, કોઈ યાન બળદથી યુક્ત છે પરંતુ સામગ્રીથી અયુક્ત છે, એક યાન બળદોથી રહિત છે. અને સામગ્રીથી સહિત છે. એક યાન અયુક્ત બળદોથી રહિત હોય છે. અને સામગ્રીથી રહિત હોય છે. એ પ્રમાણે ચાર પ્રકારના પુરૂષ કહેલ છે. કોઈ પુરૂષ ધનાદિથી યુક્ત છે અને સમુચિત અનુષ્ઠાનથી યુક્ત છે કોઈ પુરષ ધનાદિથી યુક્ત છે. પરંતુ સમુચિત અનુષ્ઠાનથી રહિત છે. એક પુરૂષ ધનાદિથી રહિત છે. પરંતુ ઉચિત અનુષ્ઠાનથી યુક્ત છે. એક પુરૂષ ધનાદિથી રહિત છે અને ઉચિત અનુષ્ઠાનથી રહિત છે.
યાન ચાર પ્રકારના છે- એક યાન બળદાદિથી યુક્ત અને યુક્ત પરિણત છે (ચાલવા માટે તૈયાર છે) એક યાન બળદાદિથી યુક્ત પરંતુ ચાલવામાં યોગ્ય નથી. એક યાન બળદાદિથી રહિત છે પરંતુ ચાલવા યોગ્ય છે એક યાન બળદાદિથી રહિત છે અને ચાલવા યોગ્ય પણ નથી એ જ પ્રમાણે પુરુષો પણ ચાર પ્રકારના હોય છે. એક પુરુષ ધનધાન્યથી પરિપૂર્ણ છે અને ઉચિત્ત પ્રવૃત્તિવાળો છે. બાકીના ત્રણ ભાગો પૂર્વોકત ક્રમથી જાણવા.
યાન ચાર પ્રકારના છે- એક યાન વૃષભાદિથી યુક્ત છે અને સુન્દરાકાર છે શેષ ત્રણ ભાંગા પૂર્વોક્ત ક્રમથી કહેવા. એ પ્રમાણે પુરૂષો ચાર પ્રકારના છે, જેમ કે- એક પુરૂષ ધન આદિથી સમ્પન્ન છે અને સુન્દર છે શેષ ત્રણ ભાંગા પૂર્વોક્ત ક્રમથી કહેવા. યાન ચાર પ્રકારના છે. જેમ કે- એક યાન યુક્ત છે (વૃષભાદિથી યુક્ત છે) અને તેની શોભા સુન્દર છે શેષ ત્રણ ભાંગા પૂર્વોક્ત ક્રમથી કહેવા. એ પ્રમાણે પુરુષ ચાર પ્રકારના છે- એક પુરુષ ધનથી યુક્ત છે અને તેની શોભા યુક્ત છે. શેષ ત્રણ ભાંગા પૂર્વોક્ત પ્રમાણે કહેવા.
વાહન ચાર પ્રકારના છે- એક વાહન બેસવાની સામગ્રીથી યુક્ત છે અને વેગ યુક્ત છે. એક વાહન બેસવાની સામગ્રીથી યુક્ત છે પણ વેગ યુક્ત નથી. એક વાહન સામગ્રીથી યુક્ત નથી પરંતુ વેગ યુક્ત છે. એક વાહન બેસવાની સામગ્રીથી યુક્ત પણ નથી અને વેગયુક્ત પણ નથી. એ પ્રમાણે પુરૂષ ચાર પ્રકારે છે- એક ધન ધાન્ય સંપન્ન અને ઉત્સાહી છે. એક ધન ધાન્ય સંપન્ન છે પરંતુ અનુત્સાહી છે. એક પુરુષ ઉત્સાહી છે પરંતુ ધન ધાન્ય સમ્પન્ન નથી. એક પુરૂષ ધન ધાન્ય સમ્પન્ન પણ નથી અને ઉત્સાહી પણ નથી. યાનના ચાર સૂત્રોની સમાન યુગ્યના ચાર સૂત્રો પણ કહેવા એ રીતે પુરુષોની ચૌભંગી પણ જાણવી.
સારથિ ચાર પ્રકારના છે. એક સારથી રથના અશ્વો જોડે છે. પરંતુ છૂટા કરતો નથી. એક સારથિ રથથી અશ્વોને છૂટા કરે છે પરંતુ જોડતો નથી. એક સારથિ રથમાં અશ્વો જોડે છે અને છૂટા કરે છે એક સારથિ રથમા અશ્વોને જોડતો નથી અને છુટા પણ કરતો નથી. એ પ્રમાણ પુરૂષ (શ્રમણ) ચાર પ્રકારના છે. જેમકે- એક શ્રમણ કોઈ વ્યક્તિને સંયમ સાધનામાં જોડે છે પરંતુ અતિચારોથી મુક્ત કરતો નથી. એક શ્રમણ સંયમીને અતિચારો મુક્ત કરે છે પરંતુ સંયમ સાધનામાં જોડતો થી. એક શ્રમણ સંયમીને સાધનામાં જોડે પણ છે અને અતિચારોથી મુક્ત પણ કરે છે. એક શ્રમણ સંયમીને સાધનામાં જોડતો પણ નથી અને અતિચારોથી મુક્ત પણ કરતો નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org