Haim Saraswat Satra

SR No.: 005027
Original Sutra Author: N/A
Author: Bharatiya Vidya Bhavan Mumbai
Publisher: Bharatiya Vidya Bhavan
Publication Year: 2004
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 253

ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ
ગુરગિરાના આ અતિ સમૃદ્ધ વિષય હજી વખારે શેાધખાળ અને અભ્યાસ માગે છે. એ દિશાએ સવિશેષ પ્રયત્ન કરવાની પ્રેરણારૂપે સદર વ્યાકરણના પ્રત્યેક પાદને અંતે જડી દીધેલા અને પ્રશસ્તિમાં વણી દીધેલા પાંત્રીો શ્લોકને વિચારી જઈએ. ગુરગિરાના વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ માટે સદર વ્યાકરણને આઠમે અધ્યાય તા અનિવાય જ છે, પણ એ સંબંધી પ્રેરણુરૂપે આખા યાશ્રય' કાવ્યગ્રંથ પશુ ઐતિહાસિક નજરે એટલે જ ઉપયાગી છે. આટલું સ્પષ્ટીકરણ કરીને આપણે સદર પાંત્રીશ્ચ ક્ષેાા અથ વિવેચન સાથે વિચારી જઈ એ.
૨૨૨
पाद १. हरिरिव बलिबन्धकर त्रिशक्तियुक्तः पिनाकपाणिरिव ।
कमलाश्रयश्च विधिरिव जयति श्रीमूलराजनृपः ॥ १ ॥ ( आर्या ) અલિ( પ્રહ્લાદના પુત્ર વિરેચનના પુત્ર)ના બંધ કરનાર વિષ્ણુ જેવા બળવાનાને બાંધનાર ૧ પ્રભુત્વ શક્તિ, ૨ મંત્રા શક્તિ, ૩ ઉત્સાહ શક્તિ-~એ ત્રણ શક્તિવાળા શિવ જેવા અને કમળના આશ્રય કરનાર બ્રહ્મા જેવી લક્ષ્મીને આશ્રય---આધાર શ્રી મૂળરાજ મહારાજા જય પામે.”
..
( અહીં મૂળરાજ મહારાજા—સાલકી પ્રથમ ગૂર્જરરાજને વિષ્ણુ, શિષ અંતે બ્રહ્મા સાથે સરખાવેલ છે)
पाद २. पूर्वभवदार गोपी हरणस्मरणादिव ज्वलितमन्युः ।
श्रीमूलराजपुरुषोत्तमोऽवधीद् दुर्मदाभीरान् ॥ ३ ॥
(આર્યા)
""
‘ શ્રી મૂલરાજરૂપી ( નામના ) પુરુષાત્તમે ( શ્રીકૃષ્ણે——વિષ્ણુએ ), પેાતાના પૂર્વભવની (શ્રીકૃષ્ણ-જીવનની ) દારા ( સ્ત્રીએ ) ગેપીઓને હનું સ્મરણ થવાથી જાણે પ્રજ્વલિત કાપાયમાન થને દુર્માંદ આભીરને હણ્યા હતા.” (માભીરા—આહિર। ગાવાલ- ગાવાળાની જ એક જાત છે; તેમની પત્નીએ ગેાવાલણા—ગેપીએ કહી શકાય; જે ગેપીને શ્રીકૃષ્ણે પોતાના તે ભવમાં ઔ કરી હતી તે જ ગાપોને પેાતાની પૂર્વભવની પત્નીઓને મૂલરાજ નામના આ ભવમાં પુરુષાત્તમે આભીર પત્ની તરીકે આભીરાએ હરજી કરેલો જોઈ. સ્મરણ થવાથી જાણે કાપ પ્રજ્વલિત થતાં એ હરનાર આલારાને તેણે માર્યા હતા— ~એવા કવિના ક્રુથનના આશય સમજાય છે.)