Page Text
________________
नयविंशिका-४
आधिक्यासम्भवात्तत्र तदुक्तमिति मन्यताम् । सप्तत्वनियमस्तत्र प्रोक्तोऽर्थपर्ययेषु हि ॥१७॥ पदेन वाच्यता या स्यात् सैव व्यञ्जनमुच्यते । सम्मीलनं यतोऽशक्यमिति नाधिक्यसम्भवः ॥१८॥ अर्थस्य व्यञ्जनस्यापि दूरमत्यन्तमन्तरम् ।
स्वरूपांशत्वमर्थस्य नान्यस्येति विचिन्त्यताम् ॥१९॥ इति । निःशङ्कसुलभबोधार्थं तद्विषयो विस्तरो तद्वृत्तित एव ज्ञातव्य इति ।
अत्र सप्रसङ्गं मेऽन्तस्तोषं व्यक्तीकरोमि -
सम्मतितर्कप्रकरणस्य एवं सत्तविअप्यो... त्तिगाथाया व्याख्या तद्वृत्तौ त्वस्त्येव, न्यायविशारदानां श्रीमतां यशोविजयवाचकानां 'अनेकान्तव्यवस्थाप्रकरण'-'नयोपदेशा'दिग्रन्थेष्वप्यस्त्येव। सर्वत्र अत्थपज्जाए अर्थनये, वंजणपज्जाए-व्यञ्जननये-शब्दनये इत्येवं कृतोऽर्थ उपलभ्यत एव । एवंप्रकारया व्याख्यया ययाऽन्तःकरणं निःशङ्कं स्यात्तथाऽर्थसङ्गतिः
-તત્ર=વ્યંજનપર્યાયમાં અધિકભંગનો અસંભવ હોવાથી એ પ્રમાણે કહેલું છે, એમ માનવું જોઈએ. સાત ભંગ હોવાનો જે નિયમ છે તે અર્થપર્યાય અંગે જ કહેલો છે. /૧૭l પદાર્થમાં રહેલ પદની વાચ્યતા એ જ વ્યંજનપર્યાય છે. આ વ્યંજનપર્યાયોનું સંમીલન અશક્ય હોય છે, માટે એમાં અધિકભંગનો સંભવ નથી. /૧૮ અર્થપર્યાય અને વ્યંજનપર્યાય વચ્ચે ખાસ્સો ફરક છે. અર્થપર્યાયો વસ્તુસ્વરૂપના અંશભૂત હોય છે, વ્યંજનપર્યાયો એવા હોતા નથી, આ વાતને સૂક્ષ્મતાથી વિચારવી. ૧૯ો આ વાતોનો નિઃશંક સરળ બોધ થાય એ માટે આ અંગેનો વિસ્તાર સપ્તભંગીવિંશિકાની સ્વોપજ્ઞવૃત્તિમાંથી જ જાણી લેવો.
અહીં સપ્રસંગ મારા મનના એક સંતોષને-આનંદને જણાવવાની રજા લઉં છુંસમ્મતિતર્કપ્રકરણની “એવં સત્તવિઅપ્પો...' ગાથાની વ્યાખ્યા એની વૃત્તિમાં છે જ. ન્યાયવિશારદ શ્રીમદ્યશોવિજયજી વાચકના “અનેકાન્તવ્યવસ્થાપ્રકરણ” “નયોપદેશ'વગેરે ગ્રન્થોમાં પણ એની વ્યાખ્યા કરેલી જોવા મળે છે. બધે અર્થપર્યાય = અર્થનય, વ્યંજનપર્યાય = શબ્દનય આવો કરેલો અર્થ તો મળે જ છે. આવો અર્થ લઈએ તો, જેનાથી અંતઃકરણ નિઃશંક થાય એવી અર્થસંગતિ શી રીતે કરવી ? એની અનુપ્રેક્ષા દરમ્યાન મને “વ્યંજનપર્યાય' શબ્દનો અર્થ શબ્દનય ન લેતાં વ્યંજનપર્યાય જ લેવો એવી ફુરણા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004971 |
| Book Title | Nayavinshika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 370 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |