Page Text
________________
११६
नयविंशिका-१४ गुणिनोरशुद्धपर्यायाशुद्धपर्यायिणोर्भेदकथनम् ।' इत्युक्तम् । अत्र 'आत्मनः केवलज्ञानं' इति शुद्धसद्भूतव्यवहारस्य 'आत्मनो मतिज्ञानं' इति चाशुद्धसद्भूतव्यवहारस्योदाहरणं ज्ञेयम् । विषयभूतगुणशुद्ध्यशुद्ध्यपेक्षे च शुद्ध्यशुद्धी ज्ञेये ।
तथा तत्कृते नयचक्रे 'जीवः केवलज्ञानादिरूपः' इत्यस्य निरुपाधिकशुद्धविषयत्वेन शुद्धनिश्चयत्वं 'जीवो मतिज्ञानादिरूपः' इत्यस्य च सोपाधिकाशुद्धगुणविषयत्वेनाशुद्धनिश्चयत्वं कथितमिति ध्येयम् । तदेवं नयशुद्धाशुद्धत्वविचारणायां विविधा विविक्षाः शास्त्रेषु प्राप्यन्त इति ॥१३॥ अथ नैगमादिनयानामेवं क्रमेणोपन्यासे हेतोश्चिन्तनार्थमाह -
द्रव्यस्य हि प्रधानत्वं पर्यायाणां तु गौणता । इति द्रव्यार्थिका न्यस्ताः पूर्वं पश्चात्ततोऽपरे ॥१४॥
हिरेवकारार्थे। ततश्चैवमर्थः प्राप्यते-यस्माद् द्रव्यस्यैव प्रधानत्वं, पर्यायाणां तु गौणतेति (હેતો ) દ્રવ્યર્થતા નયાઃ પૂર્વ ચસ્તા, પશ્ચાત્તતોપને પર્યાર્થિવ: | તુર્વિશેષાર્થ, ભેદકથન કરવું એ શુદ્ધસદ્ભૂતવ્યવહારનય છે અને અશુદ્ધગુણ-અશુદ્ધગુણી વચ્ચે તથા અશુદ્ધપર્યાય-અશુદ્ધપર્યાયવાનું વચ્ચે ભેદકથન કરવું એ અશુદ્ધ સભૂતવ્યવહારનય છે. આમાં “આત્માનું કેવલજ્ઞાન” એ શુદ્ધભૂતવ્યવહારનું તથા “આત્માનું મતિજ્ઞાન” એ અશુદ્ધ સદ્ભૂતવ્યવહારનું ઉદાહરણ જાણવું. એટલે વિષયભૂત ગુણની શુદ્ધિ-અશુદ્ધિના આધારે નયની શુદ્ધિ-અશુદ્ધિ જાણવાની રહી.
તથા એ જ આચાર્યે રચેલા નયચક્રગ્રન્થમાં - “જીવ કેવલજ્ઞાનાદિરૂપ છે' આવો બોધ એ શુદ્ધનિશ્ચયનય છે કારણ કે નિપાધિકશુદ્ધવિષયવાળો છે, અને જીવ મતિજ્ઞાનાદિરૂપ છે' એવો બોધ એ અશુદ્ધનિશ્ચયનય છે, કારણ કે સોપાકિઅશુદ્ધ ગુણવાળો છે. એમ કહ્યું છે એ જાણવું.
આમ નયોમાં શુદ્ધિ-અશુદ્ધિની વિચારણામાં અનેક જુદી-જુદી વિવેક્ષાઓ શાસ્ત્રોમાં જોવા મળે છે, એ જાણવું. ll૧૩. હવે નૈગમાદિનયોને આ (= નૈગમ, સંગ્રહ. વગેરે રૂપ) ક્રમમાં શા માટે કહ્યા છે ? એનું કારણ વિચારવા માટે કહે છે -
ગાથાર્થ - દ્રવ્ય જ પ્રધાન છે, પર્યાયો તો ગૌણ છે. તેથી દ્રવ્યાર્થિકનયો પહેલાં કહ્યાં છે અને પર્યાયાર્થિકનયો પછી કહ્યાં છે.
ગાથામાં “હિ કાર અર્થમાં છે. અન્વયાર્થ સુગમ છે. તુ એક વિશેષતાને જણાવે છે. તે આ કે પર્યાયો ગૌણ જે છે તે, તેઓ આધેય છે... વગેરે રૂપે જ, નહીં કે વસ્તુના અંશરૂપે. આ સંક્ષેપાર્થ છે. વિસ્તરાર્થ આવો જાણવો -
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004971 |
| Book Title | Nayavinshika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 370 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |