Page Text
________________
७३
येन स तथा तन्निषेधादप्रतिहतप्रत्याख्यातपापकर्म्मा तम् । एवं चासंजयेत्यादिना निर्गुणः पात्रविशेष उक्तो । अनेन च तृतीयचतुर्भङ्गावनेनैव दण्डकेन तुल्यफलत्वादुक्तौ । तृतीयभङ्गे सुदानस्यापि कुपात्राश्रितत्वादुभयाशुद्धभङ्गफलवद्यथोक्तफलत्वमेव । असंयमोपष्टम्भस्योभयत्रापि तुल्यत्वात् पश्चात्प्रासुकादौ जीवघाताभावेन अप्रासुकादौ च जीवघातसद्भावेन विशेषः । सोऽत्र न विवक्षितः पापकर्म्मणो निर्ज्जराया अभावस्यैव चेह विवक्षितत्वादित्यलं प्रसङ्गेनेति गाथार्थः । । २२ ।। अवतरणिका - इदानीं यथापृच्छेति सप्तमं द्वारं व्याचिख्यासुराह । मूलगाथा - देसाणुचियं बहुदव्वमप्पकुलमायरो य तो पुच्छे । कस्स कए केण कथं लक्खिज्जइ बज्झलिंगेहिं ।। २३ ।। संस्कृतछाया - देशानुचितं बहुद्रव्यमल्पकुलमादरो च ततः पृच्छेत् । कस्य कृते केन कृतं, लक्ष्यते बाह्यलिङ्गैः ।। २३ ।। देशानुचितादि दृष्ट्वा 'कस्यकृते ?' आदि प्रश्नयेत्
व्याख्या- देशः सुराष्ट्रमालवकप्रभृतिको मण्डलः । सोऽनुचितोऽयोग्यस्तस्मिन्, तस्याभावाद् यस्य સ્વરૂપ હેતુ ચાલુ હોવાથી કર્મની સ્થિતિ વધવાથી અપ્રત્યાખ્યાતપાપકર્મા. આમ અસંયતાદિ કુપાત્રના લક્ષણો કહ્યા. આ કારણે જ, ભગવતીજીના બીજા દંડક દ્વારા ત્રીજો અને ચોથો ભાંગો તુલ્યફળવાળો કહેવાયો છે કેમ કે, ત્રીજા ભાંગામાં સુદાન હોતે છતે પણ સામે કુપાત્ર હોવાથી ૪ થા ભાંગાના ફળ જેટલું ફળ હોવાથી તેને પણ અશુદ્ધ ભાંગો કહ્યો. જો કે, એ બન્ને ભાંગામાં અસંયમનું પોષણ તો તુલ્ય છે, પણ સામે રહેલ કુપાત્ર માટે આધાકર્મ કરેલ ન હોવાથી પ્રાસુકાદિમાં જીવધાતાદિનો અભાવ અને અપ્રાસુકાદિમાં એ આધાકર્મ કરેલ હોવાથી જીવઘાતાદિનો સંભવ હોવાથી બંન્નેમા થોડો ફરક ખરો પણ અહીં તેની વિવક્ષા કરવામાં આવી નથી કારણ કે પાપકર્મોની અને નિર્જરાના અભાવનીજ અહીં વિવક્ષા કરવામાં આવી છે. આ રીતે ટૂંકાણમાં કહ્યું, વધુ વિસ્તારથી સર્યું.॥૨૨॥
-
-
અવતરણિકા હવે, ‘વથાપૃચ્છા’ નામક સાતમા દ્વારની વ્યાખ્યા કરવાની ઈચ્છાવાળા કહે છે. મૂળગાથા-શબ્દાર્થ :- રેસાવિયં = જે દેશમાં અસંભવતી, દુર્વ્ય = દેવાની વસ્તુ વધારે પ્રમાણમાં હોય તો, ગપ્પાં = થોડી વસ્તીવાળું ઘર હોય, ગાયરો અત્યંત આગ્રહ હોય તો, ય = અને, તો = તે વખતે, પુદ્ધે = પૂછે, સ્સ ! = કોને માટે, જ્ઞ = ક્યા કારણથી, તં = બનાવેલું છે, નિલમ્નર્ફ = જણાય છે, વાનિોર્દિ = બાહ્ય ચિહ્નોથી.॥૨૩॥
મૂળગાથા-ગાથાર્થ :- જે દેશને અનુચિત દ્રવ્ય જોવામાં આવે, માણસો થોડા અને રસોઈ વધારે પ્રમાણમાં દેખાય અને દાતાનો અત્યંત આદર હોય તો ત્યાં તે વસ્તુ માટે આધાકર્મની શંકા હોવાથી સાધુએ પૂછવું જોઈએ- આ કોના માટે ? ક્યા નિમિત્તે બનાવી છે ?કદાચ માયાવીપણાથી દાતાર સાચું ન બોલે. તો પણ તે વખતે શરીરના બાહ્મચિહ્નોથી જણાઈ આવે છે.॥૨૩॥
દેશને અનુચિત વગેરે જોઈને ‘આ કોના માટે કર્યું વગેરે પ્રશ્નો પૂછે છ વ્યાખ્યાર્થ :- ‘રેસાવિયં' = ‘યેશાનુન્વિતમ્' = સૌરાષ્ટ્ર-માલવા વગેરે મંડળોને દેશ કહેવાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004970 |
| Book Title | Pind Vishuddhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kulchandrasuri, Punyaratnasuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 506 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |